كاهش تلفات انرژی الکتریکی از جمله مباحث عمیق و جدی در صنعت برق به شمار میرود كه میتوان گفت اگر با مساله تلفات در این شبكههای گسترده توزیع برق، انتقال برق و ... مقابله شود تا حد زیادی از بروز خاموشیهای احتمالی در این شبكه جلوگیری كرد. در این مقاله دلایل اتلافات رایج در شبکه های توزیع برق طور کامل توضیح داده شده است.
1.تلفات تجیهزات مصرفی :
با توجه به ماهیت جریان الکتریکی کلیه تجهیزاتی که برق از آن عبور میکند دارای تلفات میباشد. این تلفات را میتوان به شرح زیر برشمرد:
ـ تلفات اهمی :
تلفات اهمی همان تلفات مربوط به سطح مقطع هادی و جریان عبوری است. متوسط کاهش تلفات بر اثر تغییر سطح مقطع از 25 به 35 یا 50 و از 35 به 50 حدود %1/2 میباشد. همچنین در صورتیکه از سیم نول با سطح مقطع مساوی با سیم فاز استفاده شود، تلفات برای مقاومت زمین تا 20 درصد کاهش مییابد.
ـ تلفات ترانس :
تلفات ترانس شامل تلفات بارداری و بی باری است. در میان تجهیزات شبکه بیشترین تلفات مربوط به ترانس میباشد که این تلفات بسته به مشخصات فنی و نقطه کار ترانس تغییر خواهد کرد.
ـ تلفات کنتور:
گرچه تلفات کنتور کم است ولی به علت اینکه تعداد کنتور بسیار زیاد است این نوع تلفات نیز قابل توجه میباشد.
ـ تلفات در تجهیزات پست :
مانند سکسیونر, کلید, فیوز و ... که مربوط به مشخصات فنی آنهاست.
2. تلفات الکتریکی ناشی از عوامل غیر فنی
-استفاده از انشعابات غیر مجاز:
به علت عدم تمکن مالی و یا ایجاد یک عادت در بین برخی مصرفکنندگان که از برق بهصورت غیرقانونی استفاده میکنند قسمتی از تلفات به این بخش مربوط میشود.
ـ نشتی جریان الکتریکی:
شامل نشتی از طریق مقرهها و شاخة درختان است. هرچه شاخة درختان به هادی نزدیکتر باشد، سطح تماس بیشتر شده و مقدار انرژی هدر رفته نیز افزایش مییابد.
-تلفات در روشنایی معابر:
در بعضی قسمتهای شبکه توزیع، مصرف روشنایی اندازه گیری نمیشود و چون جزء انرژی تحویلی به مشتری نیست جزء تلفات محسوب شده است.
3. تلفات ناشی از عوامل فنی و بهره برداری
-اتصالات ناصحیح:
اتصالات ناصحیح یا عدم است %3.5 بیشتر از همان 100 متر بدون اتصال است و اگر اتصال به صورت شل نصب شود، این مقدار برابر %10 خواهد بود. ضمنا هر اتصال بدون کلمپ در شبکه توزیع به طور متوسط معادل 4/0 متر از همان نوع شبکه تلفات ایجاد میکند.
-عدم بالانس خطوط و فیدرها:
در برخی از موارد بهرهبرداران انشعابها را به یک فاز متصل میکنند که این امر موجب عبور جریان زیاد از یک فاز و جریان کم از فازهای دیگر میشود. در یک فیدر فشار ضعیف که انشعابها به صورت منظم به شبکه متصل شدهاند، تلفات از فرمول زیر محاسبه میشود:
-پایین بودن ضریب قدرت شبکه:
هر چه ضریب قدرت پایینتر باشد، توان راکتیو عبوری از سیمها بیشتر خواهد بود که با افزایش توان راکتیو عبوری، جریان عبوری از سیمها و در نتیجه تلفات در سیستم زیاد میشود.
-افت ولتاژ شبکه :
به دلیل سطح مقطع کم کابل، طول زیاد فیدر، نامتعادلی بار، فرسودگی تجهیزات و … رخ میدهد.
افت ولتاژ باعث افزایش تلفات میشود زیرا تلفات به جریان عبوری و جریان عبوری به ولتاژ، و توان عبوری بستگی دارد. مثلاً اگر ولتاژ 10 درصد کاهش یابد تلفات 23 درصد افزایش مییابد.
4. تلفات ناشی از فرسودگی شبکه برق:
به دلیل مجاورت شبکه و تجیزات الکتریکی با عوامل فرساینده و همچنین عبور جریان، شبکه فرسوده خواهد شد و به این ترتیب مقدار تلفات در تجیزات افزایش خواهد یافت.