دستگاه آنالایزر گاز دستگاهی است که جهت تشخیص ، آشکار سازی و نمایش میزان گازهای آلاینده و گازهای قابل اشتعال و آشکارسازی نشتی گاز از مخازن یا محفظه از قبیل گازهای Co و Co2 بکار می رود. معمولا آنالایزرهای گاز قابلیت اتصال به کامپیوتر و انجام آنالیزهای مختلف را دارا می باشند و در برخی موارد دارای سنسور اختلاف فشار نیز می باشند.
مواد جامد یا مایع در اثر دریافت حرارت زیاد، گازهای سمی‌ای متصاعد می‌کنند که محیط اطراف خود را خطرناک مي‌كنند. این گازها بسيار شبيه به هوای تنفسی عمل می‌نمایند و از اتمسفر جدا نمي‌شوند. مسمومیت‌هایی که بواسطه این گازها ایجاد می‌شود، درصورت درمان‌نشدن به‌موقع، موجب مرگ یا آسیب‌رسیدن به بخش‌هایی از سیستم تنفسی و عصبی شخص می‌شود. گازهای سمی به دلیل آنکه ازطریق استنشاق وارد بدن می‌شوند، به‌راحتی وارد جریان خون شده و پس از چند ثانیه خود را به مراکز عصبی رسانده و اثرات شدیدی از خود بر جای می‌گذارند.

ازجمله این گازهای سمی می‌توان اكسيدهاي كربن، اكسيدهاي سولفور، اكسيدهاي نيتروژن، هيدروكربن‌ها و اكسيد‌كننده‌ها را نام برد. از آنجا که برای کشف آنها نمی‌توان از یک فرمول یا روش معین استفاده کرد و می‌بایست برای هر یک از آنها روش بخصوصی بکار برد، از دستگاهی به نام آنالایزرAnalayzer  استفاده می‌شود.

چگونگی کشف، آشکارسازی و نیز آگاه‌شدن از انواع بخارها، مایعات و ذرات پراکنده در هوا، توسط شیمیدان‌ها و کارشناسان صنایع نظامی، جدی‌تر به‌کار گرفته می‌شوند. آشکارسازهای گاز با هدف نظارت مداوم بر پدیده‌های فیزیکی و شیمیایی گازها ساخته می‌شوند تا در کمترین زمان ممکن و در لحظات اولیه نشت گاز خطرناک، هشدار اتوماتیک و در سطحی پیشرفته‌ تر کنترل تجهیزات ایمنی و حفاظتی را برعهده گیرند و از بروز حوادث ناگوار جلوگیری نمایند. بطور مثال در میدان جنگ به آشکارسازهایی نیاز است که نسبت به عوامل شیمیایی، در هر شکل و حالتی، پاسخ دهند. در چنین شرایطی هرگونه هشدار درمورد سموم شیمیایی به‌کارگرفته‌شده و تشخیص نوع آنها، می‌تواند از وقوع یک فاجعه جلوگیری کند.

انواع آنالایزر گاز

آنالایزرهای گاز با توجه به نوع مصرف به دو دسته زیر تقسیم می شوند:

1-آنالایزرهای گاز محیط
آنالايزرهاي گازهاي محيطبه دو بخش محیط صنعتی و هوای پاک تقسیم می‌شوند که بخش اول شامل دتکتورهای گاز و دتکتور تیوب و بخش دوم شامل ایستگاه‌های ثابت و سیار می‌باشند.

2-آنالایزرهای گاز حاصل از احتراق
آنالايزرهاي گازهاي حاصل از احتراق نیز به دو بخش خروجی دودکش صنایع و خروجی اگزوز خودرو تقسیم می‌شوند. آنالایزرهای خروجی دودکشصنایع به دو صورت ثابت و پرتابل می‌باشند که پرتابل آن، علاوه بر استفاده در صنایع نظامی و جنگ‌ها، در صنایع نفت و گاز کاربرد ویژه‌ای دارند.

اجزاء اصلی آنالایزر گاز

بطور كلي هرآنالایزراز چندين بخش تشكيل مي‌شود كه مهم‌ترين بخش آن، سنسور آن مي‌باشد كه وظيفه تشخيص شاخص موردنظر را به عهده دارد. اطلاعات كسب‌ شده توسط سنسور مذکور، به‌ صورت داده‌هاي آنالوگ است كه معمولاً اين اطلاعات توسط مدارات حالت‌دهنده Conditioning Circuits به بازه مقادير قابل‌فهم براي مدارات تبديل آنالوگ به ديجيتال Analog to Digital Convertor و يا پردازشگرها تبديل مي‌شود. پس از ديجيتال‌شدن، اطلاعات براي پردازش به ريزپردازشگرهاي داخلي آشكارساز ارسال مي‌گردند و بعد از تحليل اين اطلاعات و دریافت نتيجه موردنظر در اين بخش، خروجي به مدارات انتقال داده، براي ارسال به پردازنده و كنترل‌كننده كلي سيستم تحويل مي‌شود كه از نظر نوع اين مدارات، داده‌ها به پروتكل‌هاي ارتباطي مختلف تبديل و ارسال مي‌گردند.

در تشخيص نوع گاز، انتخاب سنسور بسته به نوع کاربرد و انتظاري که از سيستم وجود دارد، بسيار مهم است. چنانچه نوع سنسور و آشکارساز گاز بطور نامناسب انتخاب شوند، عملکرد تمامي سيستم با اختلال همراه خواهد بود. بايد توجه نمود كه هر سنسور مزايا و محدوديت‌هاي خاص خود را دارا است. لذا انتخاب نادرست سنسور، احتمال خروج از بازه عملکرد مناسب و مواجهه با محدوديت‌ها و بعضاً خروجي‌هاي غيردقيق و نابه‌هنگام را در بر خواهد داشت.

آشکارسازی سنجش گازها در اینآنالایزرها می‌تواند به شیوه‌های مختلفی صورت پذیرد:

•    آنالایزر با لامپ سیگنال Ultra Violet  lamp
•    آنالایزر با سنسورهای الکتروشیمیایی
•    آنالایزرهای مادون قرمز
•    آنالایزر کاتالیزوری

نکات مهم در انتخاب یک آنالایزر گاز

•    نوع آنلایزر گاز با توجه به نیاز کاربردی (محیطی یا حاصل از احتراق)
•    قابلیت اندازه گیری گازهای مختلف (O2,CO,CO2,NO,NO2,SO2,HC)
•    محدوده اندازه گیری برای هر نوع گاز
•    قابلیت اندازه گیری فشار تفاضلی
•    قابلیت اندازه گیری فشار و سرعت گاز
•    نوع پراب
•    قابلیت اتصال به کامپیوتر و ذخیره اطلاعات
•    قابلیت پرینت مستقیم