چپ‌دستی به مفهوم تمایل طبیعی افراد در استفاده از دست چپ برای انجام کارهای گوناگون و بویژه نوشتن است. بطور طبیعی، بیشتر انسان‌ها راست‌دست هستند.حدود 5 تا 15 درصد افراد چپ دست هستند!
4 رئیس جمهور از بین 7 رئیس جمهور اخیر آمریکا چپ دست هستند: اوباما، بیل کلینتون، جرج بوش، و جرالد فورد. نمونه های مشهور دیگر از افراد چپ دست می توان به ناپلئون بناپارت، اسکندر کبیر، لئوناردو داوینچی و میکلانژ اشاره نمود.
با توجه به تحقیق منتشر شده در مجله ی آمریکایی روانشناسی، افراد چپ دست خلاق تر از افراد راست دست هستند. همچنین افراد چپ دست دارای تفکر واگرای بهتری هستند یعنی توانایی ارائه ی راه حل های بهتر و بیشتری را برای حل مسئله دارند. شایان ذکر است که اگر پدر و مادر هر دو چپ دست باشند، نصف فرزندان آنها هم احتمالا چپ دست خواهند بود. اگر پدر و مادر هر دو راست دست باشند فقط 2 درصد فرزندانشان چپ دست خواهد بود.
در زیر به حقایق کمتر شناخته شده ای درباره ی چپ دست ها می پردازیم:
1.با توجه به مجله ی آمریکای علمی، 15 % افراد چپ دست هستند. احتمال چپ دستی در مردان دو برابر زن ها می باشد.
2.احتمال نابغه بودن چپ دست ها بیشتر است. 20 درصد اعضای MENSA ( انجمن افراد باهوش) چپ دست هستند.
3.طبق یک بررسی انجام شده مردان چپ دستی که وارد دانشگاه می شوند به طور متوسط 15 درصد از هم تایان راست دست خود و درصورت فارغ التحصیلی 26 درصد ثروتمندتر می باشند.
4.احتمال اعتیاد به الکل افراد چپ دست سه باربر افراد راست دست می باشد.
5.اگر پدر و مادر چپ دست باشند، 50 درصد بچه های آنها چپ دست خواهند بود. در صورتی که هر دو راست دست باشند احتمال چپ دستی فرزندان آنها به 2 درصد می رسد.
6.بنا به یافته ی روانشناسان دانشگاه کویین، گربه های مونث بیشتر راست چنگال و گربه های مذکر بیشتر چپ چنگال هستند.
7.چپ دست ها بیشتر از دفترهای سیمی متنفر هستند.
8.بنا به پژوهش انجام شده توسط دکتر نیک چربین، چپ دست ها در رویارویی با هیجانات بهتر از هم تایان راست دست خود هستند، به این دلیل به طور ذاتی در بازیهای ویدئویی عملکرد خوبی دارند.
9.طبق آمار، با افزایش سن مادر، احتمال تولد بچه چپ دست بیشتر است.
10.افراد چپ دست 4 تا 5 ماه دیرتر از افراد راست دست به بلوغ می رسند.
11.زندگی در دنیای راست دست ها: فقط 50 درصد افراد چپ دست از دست چپ خود برای کنترل ماوس استفاده می کنند. همچنین 68 درصد آنها هنگام استفاده از قیچی از دست راست خود استفاده می کنند و 74 درصد هم سر سفره چاقو را با دست راست خود می گیرند.
12.4 طراح از 5 طراح کامپیوترهای Mac، و از 5 رئیس جمهور آخر ایالات متحده 3 نفر چپ دست (اوباما، کلینتون،بوش) هستند.
13.با توجه به پژوهش ها، طول عمر افراد چپ دست به طور متوسط 9 سال کمتر از راست دست ها می باشد.
علل چپ‌دستی
علت دقیق چپ‌دستی مشخص نیست. نظریه‌های مختلف، وراثت، یادگیری و فعالیت‌های مغزی در دوران جنینی و رشد را عامل تعیین چپ‌دستی یا راست‌دستی می‌دانند. پژوهشگران دانشگاه آکسفورد، ژنی را کشف کردند که گمان می‌رود عامل بروز چپ‌دستی باشد. در افراد حاوی این ژن، بخش راست مغز کار کنترل سرعت و زبان را بر عهده دارد و بخش چپ مغز مسئول احساسات است. در افراد راست‌دست که فاقد این ژن هستند وظیفه هر نیم کره مغز بر عکس این است. اما اندکی بعد، پژوهشگران دانشگاه ام آی تی آمریکا، نظریه جدیدی در این رابطه ارائه دادند. یافته‌های آنان نشان می‌دهد که در رحم مادر، مغز کودکان چپ‌دست آزادانه‌تر از مغز کودکان راست‌دست رشد می‌کند.
مسائل اجتماعی و فرهنگی
چپ‌دستی در بسیاری از جوامع، نوعی ناهنجاری و عادت ناپسند محسوب می‌شده‌است و معمولا سعی بر این بوده که کودکان را به استفاده از دست راست تشویق کنند. sinister در زبان لاتینی به معنای چپ است و در عین حال این واژه به معنی شوم و بد یُمنی است. در زبان فرانسوی، gauche برای دو واژه چپ و ناشی بکار می‌رود و در زبان آلمانی، linkisch به معنی چپ‌دست و آدم ناجور است.
باراک اوباما، رئیس‌جمهور گذشته ایالات متحده آمریکا
بیل کلینتون، چهل و دومین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا
جرج بوش پدر، چهل و یکمین رئیس‌جمهور آمریکا
ریگان، چهلمین رئیس‌جمهور آمریکا
جرالد فورد، سی و هشتمین رئیس‌جمهور آمریکا
افلاطون و ارسطو دو چهرهٔ نامدار چپ‌دست هستند.
همچنین چارلی چاپلین، آیزاک نیوتن، لودویگ فان بتهوون، یوهان سباستیان باخ، لئوناردو دا وینچی، میکل‌آنژ، پابلو پیکاسو، ویلیام شکسپیر، فریدریش نیچه، بیل گیتس، جرج مایکل، مهاتما گاندی، امینم، ۵۰ سنت، جرج مایکل، آمیتاب باچان، تام کروز، رابرت دنیرو، نیکول کیدمن، استیو مک‌کوئین، تیم آلن، سارا جسیکا پارکر، آنتونی پرکینز، سیلوستر استالونه، آنجلینا جولی، لیدی گاگا، جیمی هندریکس، گونتر گراس، ماری کوری و ژولیوس سزار،نایل هوران،جاستین بیبر،تیلور هیل نیز از چپ‌دست‌های نامی هستند.
رافائل نادال، تنیس‌باز نامدار اسپانیایی، چپ‌دست است.
شخصیت شناسی افراد چپ دست
چپ دستی به معنای گرایش افراد برای انجام کارها با دست چپ است . افراد به طور کلی به دو دسته راست دست و چپ دست تقسیم می شوند . در این بین باورهای زیادی درباره نبوغ و ویژگی های چپ دستها وجود دارد که به بررسی ان می پردازیم تا ببینیم ایا واقعا چپ دست ها مشکلات بیشتری نسبت به راست دستها دارند و اینکه ایا واقعا چپ دست ها باهوش ترند؟
ورزش زمینه دیگری است که چپ دست ها در آن عالی عمل می کنند:مثل دیگو مارادونا، ستاره جهانی فوتبال یا مک انرو، عجوبه تنیس، چپ دست های زیادی در ورزش های رقابتی همچون شمشیربازی، بوکس و خصوصا تنیس روی میز در سطوح بالا حضور دارند:پنجاه درصد شمشیربازان حرفه ای چپ دست هستند و به طور مثال سی و شش نفر از چهل و یک قهرمان تنیس روی میز فرانسه، چپ دست بوده اند.
این برتری به عوامل متعددی بستگی دارد؛ به طور مثال احتمالا به دلیل داشتن زمان عکس العمل کوتاه تر، امکان تشخیص چپ دست است یا راست دست بودن قبل از تولد نیز ممکن است. راست دست یا چپ دست بودن بیش از هرچیزی به ژنتیک بستگی دارد. اما روانشناسان عامل فرهنگی را به عامل ژنتیک اضافه می کنند.
طبق تحقیقی که در سال 2008 بر روی هزار و هفتصد زن سوئدی و کودکان پنج ساله شان انجام شده است، درمی یابیم احتمال به دنیا آوردن نوزادی چپ دست یا نوزادی که بتواند از دو طرف مغزش استفاده کند، نزد مادرانی که در دوران بارداری خود شرایط استرس زای بیشتری را تجربه کرده اند، بسیار بیشتر است. این تحقیق در سال 2008 در نشریه روان شناسی و روان پزشکی کودکان در سوئد به چاپ رسیده است.
دنیایی که به راست دست ها اختصاص دارد. درواقع چپ دست بودن در دنیایی که کاملا برای راست دست ها ساخته شده است، مزیت به شمار نمی آید. چه در مدرسه، چه در محل کار، زندگی روزانه برای چپ دست ها چالشی بزرگ است. ابراز برای آن ها مناسب نیست؛ حتی جهت مطالعه خطوط در آن ها برعکس راست دست ها می خوانند.
آن ها در ذهنشان جهانی برای چپ دست را تصور می کنند، در حالی که جهان بیرونی برای راست دست ها ساخته شده است. در نتیجه ناچار هستند جهانی برای خود بسازند که هم برای چپ دست هاست و هم راست دست ها. روز جهانی چپ دست ها، موقعیتی مناسب است برای بالابردن آگاهی جامعه و شناخت تفاوت های آنها و یادآوری اینکه چپ دست بودن بیماری نیست. باوری وجود دارد که چپ دست ها کمتر از راست ها عمر می کنند که تقریبا از نظر عملی رد می شود. عده ای هم در این مورد مطالعه کرده اند و نتایج کمی ضد و نقیض است ولی به نظر می رسد، این باور اشتباه باشد.
روان شناسان معتقدند که چپ دست ها بیشتر از راست دست ها توانایی دارند تا از هر دو سمت بدنشان استفاده کنند؛ به عبارتی دیگر دو نیمکره مغز آن ها راحت تر از راست دست ها با هم ارتباط برقرار می کنند.
تفاوت قابل توجهی در ضریب هوشی بین چپ دست ها و راست دست ها وجود ندارد. حتی برخی مطالعات نشان می دهند چپ دست ها در کارهای خلاقانه و پرورش ایده های جدید توانایی بیشتری دارند. اما این درصد کم جمعیت از جامعه،بیست درصد از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی را به خود اختصاص داده اند. این آمار بالا در دیسلکسیا نیز به همین ترتیب است. این مساله توضیح روشنی ندارد. اما بسیاری از متخصصان اعصاب و روان بر این باورند که آن از عدم تقارن مغز یا به عبارت دیگر دخالت نابرابر دو نیمکره مغز در فعالیت های ذهنی نشات می گیرد. به عنوان مثال بخش مربوط به زبان در نیمکره چپ قرار دارد.
دانشمندان بر این باورند که نیمکره مسلط در راست دست ها، نیمکره چپ است؛ اما عکس آن برای چپ دست ها، صادق نیست، چرا که در سی درصد چپ دست ها، نیمکره چپ نیمکره فعال و در باقی آن ها ارتباطی بین هر دو نیمکره حاکم است. محققان بر این باورند که مقارن عمل کردن دو نیمکره، احتمال ابتلا به بیماری های روانی را افزایش می دهد؛ دلیلی که احتمال ابتلای بیشتر چپ دست ها به اسکیزوفرنی و دیسلکسیا را توجیه می کند. ده درصد از مردم چپ دستند و یک درصد از هر دو طرف بدن به یک اندازه می توانند استفاده کنند.
