سرماخوردگی (به انگلیسی: common cold) که با نام‌های نازوفارنژیت (nasopharyngitis)، رینوفارنژیت (rhinopharyngitis) و زکام حاد (acute coryza) نیز شناخته می‌شود، بیماری واگیردار مربوط به دستگاه تنفسی فوقانی است که عمدتا بینی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سرماخوردگی معمولا با خستگی، احساس سرما، عطسه و سردرد آغاز می‌شود و با علائمی چون سرفه، گلودرد، آبریزش بینی و تب ادامه می‌یابد و معمولا هفت تا ده روز بعد برطرف می‌شود و برخی علائم ممکن است تا سه هفته طول بکشد.

بیش از دویست نوع ویروس عامل سرماخوردگی وجود دارد، با این حال راینو ویروس‌ها (که خود بیش از ۹۹ نوع مختلف شناخته‌شده هستند) متداول‌ترین عامل این بیماری هستند. ویروس‌های عامل بیماری می‌توانند تا مدت زمانی طولانی (برای راینو ویروس تا بیش از ۱۸ ساعت) در محیط زنده بمانند و ممکن است از دستان به چشمان و بینی که محل عفونت هستند، منتقل شوند. ویروس از طریق عطسه، سرفه و تماس با افراد یا اشیاء آلوده قابل انتقال به بدن است. برخی معتقدند که در معرض سرما قرار گرفتن باعث سرماخوردگی می‌شود و همین باعث شده که این نام را برای بیماری انتخاب کنند که البته این مطلب به اثبات نرسیده و رد شده است.

وقتی می‌خوابید و یا استراحت می‌کنید، در واقع به بدن خود اجازه می‌دهید که همه انرژی خود را برای مبارزه با سرماخوردگی به‌کار بگیرد، خوابیدن و استراحت کردن موجب می‌شود عملکرد سیستم ایمنی بدن شما افزایش پیدا کند و همه قدرت خود  را برای مبارزه با ویروس سرماخوردگی استفاده کند بنابراین حداقل ۸ ساعت در طول شب بخوابید و افزون یر آن در طول روز نیز  چند خواب کوتاه داشته باشید.

باید به این موضوع توجه داشته باشید که ویتامین C، جلوی سرماخوردگی را نمی‌گیرد، اما  مصرف میوه‌هایی که سرشار از این ویتامین هستند، به شما کمک می‌کند تا  سریع‌تر بهبود پیدا کنید هم چنین این قبیل میوه‌ها اندکی خاصیت ضد حساسیتی دارند که به کاهش عارضه های تنفسی نیز کمک می‌کنند، این میوه ها شامل مرکباتی مثل پرتقال، لیمو ترش و انواع توت ها هستند.

وقتی که شما سرماخورده اید، می توانید با نوشیدن زیاد مایعات مانند چای‌ها و دمنوش‌های مناسب و آبمیوه‌های طبیعی به جنگ با این بیماری بروید، مشروبات الکلی شرایط را بدتر و رگ‌های کوچک را گشاد می‌کند و منجر به ایجاد حس گرفتگی در سینوس‌ها می شود و توان بدن برای مبارزه با عفونت کاهش پیدا می کند.

برای درمان سریع سرماخوردگی گوشت قرمز کم چرب و غذاهای دریایی  مصرف کنید، این دسته از مواد غذایی را به خاطر میزان پروتئین موجود در آن‌ها انتخاب کنید و به خاطر داشته باشید که آن‌ها منابع غنی روی هستند پس بنابراین به شما کمک می کنند تا به بیماری سرماخوردگی مبتلا  نشوید .

از مصرف نوشیدنی‌هایی مثل قهوه و چای سیاه غلیظ اجتناب کنید، زیرا این نوشیدنی‌ها به جای آنکه به بدن شما آب‌رسانی کنند، آب بدن شما را کم می‌کنند در عوض نوشیدن آب زیاد به بدن شما کمک می‌کند که سموم و مواد زائد را سریع‌تر دفع کند و موجب  می‌شود که خون و سلول‌های شما به خوبی کار کنند.

 سوپ مرغ حاوی ماده‌ای به نام سیستئین است که می‌تواند در بهبود مخاط و گرفتگی گلو موثر باشد همچنین خوردن آن می‌تواند از التهاب ریه‌ها کم کند بنابراین توصیه می‌شود این سوپ در طول هفته یک بار در برنامه غذایی افراد قرار بگیرد.

عفونت دستگاه تنفسی فوقانی بر اساس قسمت‌هایی از بدن که بیشتر دچار عفونت می‌شوند، دسته‌بندی می‌گردند، که سرماخوردگی عمدتا بینی، سینوس‌ها (سینوزیت)، گلو (فارنژیت) و هم چنین یک یا هر دو چشم را با التهاب ملتحمه تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم بیماری معمولا به واکنش دستگاه ایمنی بدن بیشتر مرتبط هستند تا به بافت‌هایی که ویروس از بین می‌برد. تشخیص بیماری سرماخوردگی از آنفلونزا بسیار مشکل و گاهی غیرممکن است، در آنفلوآنزا علائمی مانند سردرد، درد عضلات و تب شدت بیشتری دارند که البته در سرماخوردگی‌های شدید هم به همان شکل است. با هر بار ابتلا به بیماری، بدن انسان پادتن مربوط به ویروس را تولید می‌کند تا در آینده دیگر به آن مبتلا نشود، اما از آنجا که بیش از دویست ویروس مختلف باعث سرماخوردگی می‌شوند، با هر بار ابتلا باید پادتن مختص آن ساخته شود و برای همین یک فرد در طول زندگی خود به طور متوسط ۵۰ بار (بزرگسالان دو تا پنج بار در سال و کودکان شش تا ده بار در سال) به سرماخوردگی مبتلا می‌شود.

هم چنین به دلیل همان دویست ویروس، ساختن واکسن سرماخوردگی مشکل و غیرممکن است و هیچ دارویی برای این بیماری تاکنون به وجود نیامده است، اگرچه علائم بیماری را با داروهای تب‌بر (مانند استامینوفن) یا ضدآبریزش بینی (مانند آنتی‌هیستامین) می‌توان کاهش داد. در بعضی موارد که احتمال ابتلا به یک بیماری باکتریایی (مانند برونشیت، سینه پهلو، سینوزیت و عفونت گوش میانی) وجود دارد، از پادزیست برای درمان آن استفاده می‌شود، اما پادزیست‌ها هیچ تأثیری بر روی ویروس سرماخوردگی ندارند. برخی نیز معتقدند که ویتامین ث یا قرص روی یا عسل می‌تواند باعث بهبودی علائم بیماری شود که به طور کامل به اثبات نرسیده است. به طور کلی پیشگیری از بیماری آسان است، زیرا ویروس عامل بیماری مدت زمان محدودی را زنده می‌ماند و با شست‌وشوی دست‌ها که یکی از راه‌های مهم برای پیشگیری است، می‌توان آن را از بین برد و برخی شواهد استفاده از ماسک‌های بینی و دهان را نیز مؤثر می‌دانند.

سرما خوردگی واکسن ندارد. مهم‌ترین راه‌های پیشگیری عبارتند از: شستن دست‌ها؛ لمس نکردن چشم‌ها، بینی یا دهان با دستان نشسته؛ و دور ماندن از افراد بیمار. ماسک صورت هم می‌تواند برای پیشگیری از این بیماری مناسب باشد. درمانی برای سرما خوردگی وجود ندارد، ولی علایم اش می‌تواند بهبود یابند. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن می‌تواند به درد کمک کند.

نباید از آنتی بیوتیک‌ها استفاده شود. معمولا بیماری، خود به خود بین ۷ تا ۱۰ روز (پروسه درمان) درمان می‌شود، شاید هم کمتر.