با توجه به توسعه روزافزون صنعت و همچنين پالايشگاه‌ها و محيط‌هاي مرتبط با صنعت نفت و گاز، حفاظت و مراقبت در برابر خطرات ناشي از نشت گاز، انفجار و حريق در اين اماکن از اهميت بالايي برخوردار مي‌باشد. لذا آشنايي متخصصين دست‌ اندرکار با انواع سيستم‌هاي آشكارساز حريق و گاز و نحوه عملکرد آنها جهت انتخاب بهينه، بسيار حائز اهميت است.

   مواد جامد یا مایع در اثر دریافت حرارت زیاد، گازهای سمی‌ متصاعد می‌کنند که محیط اطراف خود را خطرناک مي‌كنند. این گازها بسيار شبيه به هوای تنفسی عمل می‌نمایند و از اتمسفر جدا نمي‌شوند. مسمومیت‌هایی که بواسطه این گازها ایجاد می‌شود، درصورت درمان‌ نشدن به‌موقع، موجب مرگ یا آسیب‌ رسیدن به بخش‌هایی از سیستم تنفسی و عصبی شخص می‌شود. گازهای سمی به دلیل آنکه ازطریق استنشاق وارد بدن می‌شوند، به‌راحتی وارد جریان خون شده و پس از چند ثانیه خود را به مراکز عصبی رسانده و اثرات شدیدی از خود بر جای می‌گذارند.

   ازجمله این گازهای سمی می‌توان اكسيدهاي كربن، اكسيدهاي سولفور، اكسيدهاي نيتروژن، هيدروكربن‌ها و اكسيد‌كننده‌ها را نام برد. از آنجا که برای کشف آنها نمی‌توان از یک فرمول یا روش معین استفاده کرد و می‌بایست برای هر یک از آنها روش بخصوصی به کار برد، از ادواتی به نام آنالایزر Analayzer  استفاده می‌شود.

   چگونگی کشف، آشکارسازی و نیز آگاه‌شدن از انواع بخارها، مایعات و ذرات پراکنده در هوا، توسط شیمیدان‌ها و کارشناسان صنایع نظامی، جدی‌تر به‌کار گرفته می‌شوند. آشکارسازهای گاز با هدف نظارت مداوم بر پدیده‌های فیزیکی و شیمیایی گازها ساخته می‌شوند تا در کمترین زمان ممکن و در لحظات اولیه نشت گاز خطرناک، هشدار اتوماتیک و در سطحی پیشرفته‌تر کنترل تجهیزات ایمنی و حفاظتی را برعهده گیرند و از بروز حوادث ناگوار جلوگیری نمایند. بطور مثال در میدان جنگ به آشکارسازهایی نیاز است که نسبت به عوامل شیمیایی، در هر شکل و حالتی، پاسخ دهند. در چنین شرایطی هرگونه هشدار درمورد سموم شیمیایی به‌کارگرفته‌شده و تشخیص نوع آنها، می‌تواند از وقوع یک فاجعه جلوگیری کند.

   آنالایزرهای گاز از نظر موارد مصرف، به دو دسته اصلی آنالایزرهای گاز محیط و آنالایزرهای گاز حاصل از احتراق تقسیم می‌شوند که هر کدام آنها نیز به نوبه خود، به 2 بخش تقسیم می‌شوند:آنالايزرهاي گازهاي محيط به دو بخش محیط صنعتی و هوای پاک تقسیم می‌شوند که بخش اول شامل دتکتورهای گاز و دتکتور تیوب و بخش دوم شامل ایستگاه‌های ثابت و سیار می‌باشند. آنالايزرهاي گازهاي حاصل از احتراق نیز به دو بخش خروجی دودکش صنایع و خروجی اگزوز خودرو تقسیم می‌شوند. آنالایزرهای خروجی دودکش صنایع به دو صورت ثابت و پرتابل می‌باشند که پرتابل آن، علاوه بر استفاده در صنایع نظامی و جنگ‌ها، در صنایع نفت و گاز کاربرد ویژه‌ای دارند.

   بطور كلي هر آنالایزر از چندين بخش تشكيل مي‌شود كه مهم‌ترين بخش آن، سنسور آن مي‌باشد كه وظيفه تشخيص شاخص موردنظر را به عهده دارد. اطلاعات كسب‌شده توسط سنسور مذکور، به‌صورت داده‌هاي آنالوگ است كه معمولاً اين اطلاعات توسط مدارات حالت‌دهنده Conditioning Circuits به بازه مقادير قابل‌فهم براي مدارات تبديل آنالوگ به ديجيتال Analog to Digital Convertor و يا پردازشگرها تبديل مي‌شود. پس از ديجيتال‌شدن، اطلاعات براي پردازش به ريزپردازشگرهاي داخلي آشكارساز ارسال مي‌گردند و بعد از تحليل اين اطلاعات و دریافت نتيجه موردنظر در اين بخش، خروجي به مدارات انتقال داده، براي ارسال به پردازنده و كنترل‌كننده كلي سيستم تحويل مي‌شود كه از نظر نوع اين مدارات، داده‌ها به پروتكل‌هاي ارتباطي مختلف تبديل و ارسال مي‌گردند.  

   در تشخيص نوع گاز، انتخاب سنسور بسته به نوع کاربرد و انتظاري که از سيستم وجود دارد، بسيار مهم است. چنانچه نوع سنسور و آشکارساز گاز بطور نامناسب انتخاب شوند، عملکرد تمامي سيستم با اختلال همراه خواهد بود. بايد توجه نمود كه هر سنسور مزايا و محدوديت‌هاي خاص خود را دارا است. لذا انتخاب نادرست سنسور، احتمال خروج از بازه عملکرد مناسب و مواجهه با محدوديت‌ها و بعضاً خروجي‌هاي غيردقيق و نابه‌هنگام را در بر خواهد داشت.