اگر به صورت هوایی سفر کرده باشید حتما دیده اید که همیشه و در همه هواپیماها، پنجره ها دایره ای یا بیضی شکل هستند. بشر از ابتدا این دانش را نداشته و وسایل نقلیه هوایی در گذشته و در حوالی دهه 1950 میلادی، پنجره های مربعی شکل داشته اند و پس از تحقیق در رابطه با سقوط های این هواپیماها متوجه شده اند که دلیل آن همین مربعی شکل بودن پنجره ها بوده است.

چهار ضلعی بودن این شیشه ها باعث می شده تا آنها در برابر فشار بسیار آسیب پذیر باشند و احتمال ترک خوردنشان افزایش یابد. اما درست برعکس آن، گرد و منحنی بودن قاب پنجره ها کمک می کند تا فشار وارده به اطراف پخش گردد و از این رو، هیچ استرسی روی شیشه ها وجود نداشته باشد.

بد نیست بدانید وقتی هواپیما در آسمان اوج می گیرد، فشار جو بیرونی، توربولانس و نیروی کششی کاهش پیدا می کنند. هر چه ارتفاع وسیله بیشتر گردد، فشار درونی کابین نیز بیشتر می شود و در نتیجه یک اختلاف فشار محسوس در داخل و بیرون کابین ایجاد می گردد و این مسئله می تواند باعث شود بدنه ی هواپیما تا اندازه ای از هم باز شده و موقعیت خطرناکی ایجاد نماید. علت ساخت این نوع پنجره ها یک تدبیر مهندسی برای حفظ جان مسافران هستند. در واقع اگر پنجره هواپیماهای تجاری نیز همانند پنجره‌های آپارتمان ها به شکل مربع ساخته می‌شدند، کل هواپیما در حین پرواز متلاشی می‌شد.

در میانه قرن بیستم، شرکت های هواپیمایی تجاری، هواپیماهای خود را در ارتفاعات بالا به پرواز در آوردند. این طرح باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های پرواز شد. زیرا کاهش چگالی هوا به معنی کاهش نیروی پسا (Drag Force) روی هواپیما می باشد و این کاهش درگ نیز به مصرف سوخت کمتری منجر می‌شود. همچنین، پرواز هواپیما در ارتفاع بالاتر به معنی حرکت نرم‌تر آن نیز است.

نیروی پسا یا Drag همان نیروی مقاومت هوا یا نیروی اصطکاک میان بدنه هواپیما با ملکول‌های موجود در هوا می باشد که در جهت خلاف نیروی پیشرانه ایجاد خواهد شد. مهندسین هوافضا جهش بزرگی در تکنولوژی صنعت هوایی و ساخت هواپیما ایجاد کرده است. از جمله اینکه هواپیماها می‌توانند مسافر بیشتری حمل کنند و حرکت سریعتری نسبت به گذشته نیز داشته باشند. بنابراین برای ایجاد شرایط مناسب پرواز هواپیماها در ارتفاعات بالاتر، شرکت‌های هواپیمایی تغییراتی را در طراحی آن‌ها ایجاد کنند. در ابتدا فضای داخل کابین های هواپیما را باید به گونه‌ای تنظیم فشار می کردند تا مسافران بتوانند به خوبی نفس بکشند. سپس، در ادامه این تغییرات هواپیما را باید به شکل استوانه‌ای طراحی می کردند تا توانایی تحمل افزایش فشار داخلی را داشته باشند. همچنین شکل هواپیما‌ها نیز برای افزایش ایمنی تغییر کرده است که از جمله این تغییرات، تغییر در شکل پنجره‌های هواپیما بوده است.

در سال 1950 استفاده از هواپیماهای جت لاین با یک کابین فشرده که باعث اوج گیری بیشتر و سرعت بیشتر شده بود آغاز شد. این هواپیماها همچنین دارای پنجره‌های مربع شکل بودند که باعث شد ۲ هواپیما در هوا متلاشی شوند. پنجره‌های مربع شکل دارای 4 گوشه بودند و در واقع 4 نقطه ضعف بالقوه در هر کدام از آن ها وجود داشت. زیرا به دلیل وجود اختلاف اندکی بین فشار جو و فشار کابین پنجره‌های مربعی مشکل‌ساز هستند. این اختلاف باعث می‌شود که کابین کم‌کم منبسط شود و این انبساط فشار و تنشی را روی ماده ایجاد می‌کند.

حداکثر تنش ایجاد شده نیز در گوشه‌های تیز این پنجره های مربعی رخ می‌دهد. در نتیجه رخ دادن بسیار زیاد این تنش‌ها، هواپیما دچار شکاف شده و از هم می پاشد. اما در صورت استفاده از پنجره‌های بیضی شکل یا گرد، تنش و فشار ایجاد شده بسیار یکنواخت‌تر و نرم‌تر در محیط پنجره توزیع شده و هواپیما را از ویرانی احتمالی ناشی از تجمع تنش نجات می دهد. در واقع با منحنی ساختن پنجره‌ها فشار هوا تقسیم می‌شود و احتمال شکستن پنجره‌ها کاهش می‌یابد.

سوراخ ریز پنجره ی هواپیما:

مطمئنا از نظر ما نباید سوراخی روی پنجره هواپیما وجود داشته باشد و وجود یک سوراخ ریز بر روی پنجره هواپیما ممکن است کمی‌ نگران کننده باشد. اما جالب است که بدانید این سوراخ‌ها که فقط در قسمت میانی پنجره سه بعدی هواپیما وجود دارند در واقع برای امنیت ما است و بدون آن‌ها مسافران دچار مشکل خواهند شد. کسانی که کوهنوردی می‌کنند می‌دانند که در ارتفاعات بالا هوا فشار هوا و اکسیژن کمتر است و کوهنوردان را دچار مشکلاتی و بیماری‌هایی در ارتفاع می‌کند. این فقط کوه است و در ارتفاعات بالاتر فشار هوا کمتر هم می‌شود. برای اطمینان از اینکه هواپیما از محدوده مجاز بالاتر نخواهد رفت، هوای کابین را تحت فشار قرار می‌دهند که فشار زیادی بر روی پنجره‌ها ایجاد می‌کند. از آنجایی که پنجره هواپیما سه قسمت دارد این فشار به پنجره میانی و پنجره بیرونی فشار وارد می‌کند. این سوراخ که در پنجره میانی وجود دارد اجازه می‌دهد که پنجره بیرونی به تدریج این فشار را دریافت کند. در اصل هدف از این سوراخ این است که اجازه دهد فشار بین کابین مسافر و بیرون یکسان شود. این سوراخ کوچک همچنین مانع زنگ زدن پنجره‌های هواپیما می‌شود و شما بتوانید هنگام فرود مناظر زیبا را از داخل هواپیما تماشا کنید. این سوراخ های پنجره نیز همانند شکل پنجره های گرد مانند است.

چرا در برخی از هواپیماها، پنجره‌ها دقیقا با صندلی‌ها هم‌ردیف نیستند؟

این مسئله به هیچ عنوان تقصیر شرکت‌های سازنده هواپیماها نیست، بلکه فقط به شرکت‌های هواپیمایی که این هواپیماها را خریداری می‌کنند، برمی‌گردد. شرکت‌های سازنده، هواپیماها را با داشتن طرح موقعیت قرارگیری ردیف صندلی‌ها، پنجره‌ها و میزان جای پا در ذهن، می‌سازند و سپس توصیه‌های خود را به شرکت‌های هواپیمایی انتقال می‌دهند، ولی آن‌ها به ندرت این توصیه‌ها را گوش می‌دهند! بسته به سیاست‌های شرکت هواپیمایی، گاهی تعداد ردیف صندلی‌ها بیشتر می‌شود.

عموما این اتفاق در ایرلاین‌های اقتصادی‌تر که ترجیح می‌دهند قیمت پایین‌تری ارائه کنند اتفاق می‌افتد که ترجیح می‌دهند برای کاهش قیمت لگ روم (فضای جلوی پای مسافر) را کاهش دهند و تعداد ظرفیت را افزایش دهند. بنابراین، وقتی تعداد ردیف صندلی‌ها تغییر یابد، پنجره‌ها نیز ممکن است با صندلی‌ها در یک ردیف قرار نگیرند و ترازبندی آن‌ها به هم بخورد.

عاشق پنجره های گرد باشید:

باید از تمام طراحان هواپیما تشکر کرد که این پنجره های گرد را برای ما فراهم آوردند تا بتوانیم بیشترین احساس امنیت را در طول پرواز داشته باشیم .هر پنجره گرد برای تنظیم فشار به طور کاملا مناسبی طراحی شده است و از آن محافظت می کند و بهتر است که از پرواز خود لذت ببرید.