دریاچه نطرون

   دریاچه نطرون یکی از شورترین آب های دنیا را دارد. این دریاچه در شمال تانزانیا در نزدیکی مرز کنیا قرار دارد. گرچه آب شیرین رود قهوه ای (ایواسو انگعیرو) این دریاچه را سرپا نگاه داشته؛ ولی چشمه های سرشار از املاح معدنی کف دریاچه و نیز تبخیر شدید باعث شده اند دریاچه نطرون نه تنها یکی از شورترین دریاچه های دنیا باشد؛ بلکه به یکی از مرگبارترین و وحشتناک ترین کابوس های ما نیز بدل شود؛ زیرا هر پرنده ای که به امید یافتن زندگی در دریاچه فرود آید به سرعت به سنگ تبدیل می شود.

   نام انگلیسی این دریاچه Natron است که خود از واژه عربی «نطرون» گرفته شده است. نطرون در عربی به معنی شوره (نیترات پتاسیم) است؛ در حالی که کلمه انگلیسی Natron به معنی کربنات سدیم و بی کربنات سدیم استفاده می شود. خود این کلمه عربی از کلمه یونانی virpov (نیترون) گرفته شده و این کلمه نیز از کلمه «نطری» در زبان قبطی (مصری باستان) وام گرفته شده است. نام لاتین عنصر سدیم (Natrium) و نیز علامت اختصاری آن (Na) هم از همین واژه گرفته شده اند.

   زمین های اطراف دریاچه خشک و بایرند و به ندرت بارانی فصلی آنها را تر می کند. دمای آب دریاچه اغلب تا 60 درجه سانتیگراد می رسد و دمای هوا نیز تقریبا همین حدود است. وقتی باران کم باشد و هوا داغ شود pH دریاچه به 9 تا 10/5 نیز می رسد؛ یعنی درست به اندازه آمونیاک خاصیت قلیایی پیدا می کند.

   این آتشفشان ناتروکربنات های (کربنات های غنی از سدیم و پتاسیم) به شدت قلیایی از دهانه خود به بیرون می ریزد، که در نهایت در اثر جریان های سطحی ناشی از آب باران سر از دریاچه نطرون در می آورند.

   تور کرلینگ، استاد زمین شناسی و ژئوفیزیک دانشگاه یوتا معتقد است که حیوانات احتمالا به دلایل طبیعی مرده اند. اما از آنجایی که شکارچیان اندکی در منطقه مذکور وجود دارند، جسد آنها دست نخورده باقی مانده است. پایین رفتن آب دریاچه نیز باعث شده است تا املاح بالای آن، روکشی از جنس نمک روی این اجساد ایجاد کند.

   اما برند می گوید که مردم محلی بارها شاهد سقوط پرندگان در دریاچه بوده اند. به همین دلیل وی عقیده دارد که پرندگان و خفاش ها دچار خطای دید ناشی از انعکاس آسمان از سطح دریاچه می شوند، و هنگام برخورد با سطح دریاچه کشته می شوند.

   از نظر فنی، جسد این حیوانات بدشانس کاملا به سنگ تبدیل نشده است؛ چرا که سنگی شدن (Calcified) به معنای پوشیده شدن جسمی با روکشی از جنس آهک (کربنات کلسیم) است. در عوض، بدن این جانوران نگون بخت با کربنات سدیم یا بی کربنات سدیم پوشیده شده است. کرلینگ که به مطالعه ساختار شیمیایی دریاچه های منطقه دره نشستی آفریقا (Africa’s Rift Valley) پرداخته است می گوید: «اگرچه آب های شیرین ورودی به دریاچه دارای کلسیم هستند، اما تقریبا هیچ اثری از کلسیم در این دریاچه وجود ندارد؛ چرا که کلسیم ورودی در اثر ترکیب با آب های به شدت قلیایی دریاچه به سرعت رسوب می کند.

اطلاعات تکميلي

  • حوزه کاربرد: اطلاعات عمومی