ممیزی انرژی مجموعه اقداماتی است که جهت شناسایی، چگونگی مقادیر و موقعیت های مصرف انرژی در یک واحد مصرف کننده انرژی و یا در طول یک فعالیت و فرآیند خاصی انجام می شود و در طی آن فرصت ها و امکانات صرفه جویی انرژی مشخص شده و ارزیابی می گردد ممیزی انرژی بطور دقیق بالانس انرژی در جریان و انرژی خروجی از واحد مصرف کننده است.

هدف از ممیزی انرژی

   هدف از ممیزی انرژی بدست آوردن یک تصویر جامع از وضعیت جریان کل انرژی در واحد است. این تصویر موارد اصلی هدر رفتن و پائین بودن راندمان را مشخص کرده و امکان برآوردهایی را به عنوان مبنای تصمیم گیری در امور سرمایه گذاری فراهم می کند.

   بطور کلی هدف از ممیزی انرژی تعیین راه حل هایی برای کاهش مصرف انرژی بر واحد مصرف کل و همچنین کاهش هزینه های جاری است.

 عمده ترین موانع موجود در انجام ممیزی انرژی عبارتند از:

- عدم اطلاع کافی در مورد ممیزی انرژی و فواید آن

- نقش کم اهمیت انرژی در هزینه ها

- محدودیت منابع انسانی، فنی و مالی

- گروه ممیزی انرژی باید شامل تخصص های فنی لازم مربوطه باشد

- تکرار و تداوم اجرای ممیزی انرژی بستگی به تأثیر فعالیت ها و اقدامات برنامه مدیریت انرژی دارد

- موفقیت ممیزی انرژی بستگی به آمادگی ها و پیش زمینه هایی دارد که قبل از انجام اقدامات عملی فراهم شده اند

- توصیه ها و پیشنهادهای ارائه شده که حاصل ممیزی هستند باید بر اساس اولویت های هزینه ای و زمانی طبقه بندی شده و اجرا شوند. باید توجه داشت تا زمانی که اقدامات پیشنهادی و توصیه ها اجرا نشوند، تغییر مهمی در مصرف انرژی ملاحظه نخواهد شد.

   با عنایت به مراتب یاد شده، مصرف انرژی یکی از هزینه های عمده قابل کنترل در اغلب سازمانهاست و پتانسیل قابل توجهی در کاهش مصرف و در نتیجه هزینه مربوطه وجود دارد. صرفه جویی های متنوعی را می توان بدون افزایش هزینه قابل توجه یا با سرمایه گذاری اندک کسب کرد. حال آنکه صرفه جویی افزوده تر معمولاً با سرمایه گذاری بیشتر قابل حصول است که نرخ بازگشت سرمایه مناسبی را به همراه دارد. از این رواست که سرمایه گذاری در خصوص بهره وری انرژی می تواند به سودآوری بیشتری منجر شود.

   ممیزی انرژی از جمله فعالیت های موثر هر سازمانی است که مایل به کنترل هزینه های انرژی و خدمات خود می باشد. این ممیزی مشخص می نماید که چگونه انرژی خریداری، مدیریت و مصرف شود تا هزینه تولید حداقل و سود حاصل از آن حداکثر شود.

   واژه ممیزی در فرهنگ لغت "یک نمونه گیری برنامه ریزی شده و بهبود هزینه های جاری" تعریف شده است. در اینجا واژه ممیزی انرژی منظورهای زیر را یرآورد می کند.

- بدست آوردن مقدار و چگونگی مصرف انرژی

- مشخص کردن موقعیت های کاهش انرژی

- برآورد اقتصادی روش های کاهش مصرف فوق

اجرای ممیزی انرژی

   ممیزی انرژی در طی مراحل زیر برای ساختمان قابل انجام است:

1- جمع آوری اطلاعات ضبط شده و یا اندازه گیری مصرف انرژی

2- تشخیص اجزای پر مصرف و موثر در اتلافات انرژی ساختمان با مقایسه میزان مصرف در آن اجزا با میزان نرم مصرف استاندارد

3- محاسبه بالانس جرم و انرژی برای بدست آوردن اتلافات انرژی

4- دسته بندی موقعیت های ذخیره سازی انرژی

5- تخمین پتانسیل های صرفه جویی و ارائه راهکار

6- برآورد هزینه طرح ها

7- تعیین اولویت های فعالیت های توصیه شده صرفه جویی مصرف انرژی

انواع ممیزی انرژی

   شناخت اتلافات انرژی در ساختمان ها و در سیستم های سرمایشی و گرمایشی موجود در آن ها با انجام ممیزی انرژی امکان پذیر است. ممیزی انرژی در واقع بررسی موقعیت ها و نیز چگونگی مصارف انرژی را شامل شده و در سطوح مختلف قابل اجرا است. این سطوح شامل ممیزی انرژی ابتدایی، ممیزی انرژی کوتاه مدت و ممیزی انرژی جامع و یا با جزئیات کامل است. انتخاب هر یک از این سطوح بستگی به وضعیت ساختمان و اهداف تعیین شده برای صرفه جویی داشته و از نظر هزینه، زمان انجام و نیروهای متخصص از یکدیگر متمایزاند.

1) ممیزی انرژی ابتدایی

هدف از انجام ممیزی انرژی ابتدایی بیان کمی صرفه جویی ها در مصرف و هزینه های انرژی در قسمت های انرژی بر و میزان پتانسیل صرفه جویی در آن ها و شناخت و ارائه راه کارهای اصلاحی است. عمدتاً نتایج این گونه ممیزی به صورت اطلاعات اساسی و بیان کمی صرفه جویی های امکانپذیر و اعلام توصیه های خاص است.

2) ممیزی انرژی کوتاه مدت

هدف از انجام  ممیزی انرژی کوتاه مدت، بررسی اتلافات و گلوگاه های مصرف انرژی و هزینه های مربوطه و ارائه راه کارهای مناسب کاهش مصرف انرژی دریک دوره زمانی خاص است.

3) ممیزی انرژی جامع

   ممیزی انرژی جامع شامل ارائه گزارش مهندسی در مورد مصرف دقیق انرژی و راه کارهای عملی مناسب به صورت جزئی برای قسمت های مختلف ساختمان می باشد و گزارش نهایی آن شامل موارد زیر است:

- ارائه توصیه های فنی و مهندسی و برآورد هزینه ها و صرفه جویی ها

- بیان جزئیات و آنالیز اقتصادی زمینه های صرفه جویی انرژی

- طرح ریزی برای اجرای پروژه های تعریف شده در زمینه های صرفه جویی در مصرف انرژی

- تبیین اثرات اجرای پروژه های محتلف بر یکدیگر و چگونگی تغییر در مصرف انرژیپ

نتایج حاصل از ممیزی انرژی

مهمترین نتیجه حاصل از ممیزی انرژی رسیدن به راه کارهای عملی کاهش شدت مصرف انرژی در ساختمان های مختلف است. ممیزی های انرژی شامل بررسی های اجمالی محل و ساختمان، ابزار بسیار مفیدی برای مدیریت انرژی محسوب می شوند. این گونه ممیزی ها خود به خود موجب صرفه جویی انرژی نخواهد شد (به جز به مقدار محدود). اما بطور حتم اطلاعات اصلی را که بر اساس آن بتوان یک برنامه موثر را ایجاد نمود فراهم می آورند. آن ها همچنین در مشخص نمودن اولویت ها و ایجاد یک مکانیزم برای ارزیابی میزان کارایی برنامه مدیریت انرژی نقش مهمی را ایفا می نمایند.