یونیدو یا سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (The United Nations Industrial Development Organization (UNIDO)) یک سازمان تخصصی سازمان ملل متحد است که مقر آن در وین است. هدف اصلی این سازمان ارتقاء و تسریع توسعه صنعتی در کشورهای در حال توسعه و یا اقتصادهای در حال گذار و توسعه روابط صنعتی بین‌المللی می‌باشد.

تشکیلات واهداف

   هدف یونیدو بر اساس قطعنامهُ تاُسیس آن، گسترش توسعهُ صنعتی در کشورهای عضو می‌باشد. فعالیت‌های یونیدو به دو صورت مستقل و هماهنگ کننده تحقق ‍‍‍پیدا می‌کند. فعالیت‌های مستقل سازمان مذکور در جمع‌آوری و ارسال اطلاعات مربوط به تکنولو‍‍ژی، تشکیلات دادن به امور اداری، ارائه کمک‌های فنی در موارد استفاده از تکنولو‍ژی و بالاُخره تعلیم پرسنل خلاصه می‌شود. یونیدو به عنوان مرکزی هماهنگ کننده در وین فعالیت‌های صنعتی سیستم سازمان ملل متحد را انجام داده، با سایر ارگان‌های سازمان ملل متحد از قبیل آنکتاد و کمیسیون‌های اقتصادی منطقه‌ای همکاری نزدیک دارد. شورای اداری یکی از ارگان‌های آن است که دارای ۴۵ نفر نماینده می‌باشد. ارگان تصمیم گیرنده یونیدو و دبیرخانه، از دیگر ارگان‌های سازمان مذکور است. شورا که سالی یک بار تشکیل جلسه می‌دهد، خطوط کلی فعالیت‌های سازمان را تعیین می‌کند، برنامه‌های سازمان را تنظیم کرده، هماهنگی لازم را انجام می‌دهد، فعالیت‌ها را کنترل کرده، و بالاُخره از طریق شورای اقتصادی و اجتماعی سالیانه به مجمع عمومی گزارش می‌دهد. کنفرانس عمومی با وجود کشورهای در حال توسعه، هنوز به صورت یکی از ارگان‌های دائمی یونیدو در نیامده ولی در اساسنامهُ یونیدو به صورت یک ارگان مخصوص در نظر گرفته شده است. اولین کنفرانس عمومی در سال ۱۹۷۱ به درخواست کشورهای در حال توسعه تشکیل شد. در دومین کنفرانس که در سال ۱۹۷۵در لیما برگزار شد، موضوع نظام نوین اقتصاد بین‌المللی مطرح گردید. بالاخره سومین کنفرانس عمومی در سال ۱۹۸۰ در دهلی‌نو تشکیل شد که در آن اختلاف آراء بین کشورهای در حال توسعه و صنعتی مشهود بود. یونیدو در سال‌های ۱۹۷۵ تا ۷۶ تجدید سازمان داده شد. هم اکنون مرکز ثقل فعالیت‌های یونیدو عبارت از هماهنگی برنامه‌های صنعتی، مرکزی برای انجام تحقیقات صنعتی و بالاُخره فعالیت‌های مربوط به اجرای برنامه‌های صنعتی است.

نقش یونیدو در تشکیلات نوین نظام اقتصادی

   روند صنعتی کردن کشورهای در حال توسعه در سازمان ملل متحد به عنوان یکی از اهداف اصلی شناخته شده است. لزوم این امر وقتی مشهود است که دریابیم جمعیت کشورهای در حال توسعه با بیش از ۷۰ در صد از کل جمعیت جهان فقط ۷ درصد از کل تولیدات صنعتی دنیا را تولید می‌کنند. سهم بخش‌های صنعتی در تولید ناخالص داخلی در کشورهای صنعتی بین ۳۰ تا۴۰ درصد قرار دارد در حالی که این رقم در اغلب کشورهای در حال توسعه زیر ۱۰ درصد می‌باشد؛ لذا کشورهای در حال توسعه در نظر دارند که از کنفرانس‌های عمومی یونیدو به عنوان سکویی برای تسریع در روند صنعتی کردن در چارچوب نظام نوین اقتصاد بین‌المللی استفاده نمایند. در دومین کنفرنس عمومی در لیما در سال ۱۹۶۷ بر اساس قطعنامه‌ای تصمیم گرفته شد که سهم کشورهای در حال توسعه در تولیدات کل صنعتی جهان به ۲۵ درصد در سال ۲۰۰۰ افزایش داده شود. بعلاوه در بیانیه لیما خواست‌های دیگری نیز از قبیل حق مصادره شرکت‌های خارجی، تقویت کارتل‌های مواد اولیه و مانند آن به چشم می‌خورد. گذشته از این تصمیم گرفته شد که یک سیستم مشورتی در چارچوب یونیدو بین کشورهای در حال توسعه و صنعتی نیز به وجود آید. بیانیه لیما هرچند دارای ضمانت اجرایی نبود ولی سرعت روابط بین کشورهای صنعتی و کشورهای در حال توسعه را تسریع بخشید. در سومین کنفرانس عمومی در سال ۱۹۸۰ در دهلی نو، خواست‌های کشورهای در حال توسعه به طور کلی از طرف کشورهای صنعتی رد شد. پیشنهاد کشورهای در حال توسعه برای تأسیس صندوقی با سرمایه چندین میلیارد دلار برای تسریع بخشیدن به روند صنعتی کردن با موافقت کشورهای صنعتی مواجه نشد. براساس نظرات کشورهای صنعتی جهت تسریع بخشیدن در روند صنعتی کردن کشورهای در حال توسعه بایستی سیستم گمرکی ترجیحی را بهبود بخشید و بعلاوه بایستی سازمان یونیدو را به عنوان مرکز هماهنگی‌های صنعتی، تجهیز کرد. در طول سالهای گذشته ۱۸۰ کشور از طرح‌های همکاری فنی یونیدو استفاده کرده‌اند.