اثر دودکشی (stack effect/chimney effect) به معنی حرکت هوا به داخل و خارج ساختمان‌ها، دودکش‌ها و یا دیگر محفظه‌ها است و محرک آن شناوری سیال (buoyancy) است. شناوری به دلیل تفاوت در دانسیته هوا در محیط داخلی و فضای باز ناشی از اختلاف دما و رطوبت رخ می‌دهد و نتیجه آن یک نیروی شناوری مثبت یا منفی است. هر چه تفاوت دما و ارتفاع سازه بیش‌تر باشد، نیروی شناوری و در نتیجه اثر دودکشی بیش‌تر خواهد بود. اثر دودکشی به انجام تهویه طبیعی(ventilation) ، نفوذ هوا و آتش سوزی کمک می‌کند.

اثر دودکشی در ساختمان‌ها

   از آنجا که ساختمان‌ها کاملاً آب‌بندی نشده‌اند (حداقل این که همیشه یک ورودی در سطح زمین وجود دارد)، اثر دودکشی باعث نفوذ هوا خواهد شد. در طول فصل گرمایش، هوای گرم‌تر داخلی از داخل ساختمان به بالا می‌رود و در بالا از طریق پنجره‌های باز، بازشوهای تهویه و یا دیگر درزها به خارج فرار می‌کند. هوای گرم بالا رونده باعث کاهش فشار در پایین ساختمان می‌شود و هوای سرد را از درها، پنجره‌ها و یا دیگر بازشوها و درزها به داخل می‌کشد. در طول فصل سرمایش، اثر دودکشی معکوس می‌شود اما با توجه به تفاوت دمای ‌کم‌تر به طور معمول ضعیف‌تر است.

   در ساختمان‌های بلند مدرن با یک پوسته خارجی به خوبی آب‌بندی شده، اثر دودکشی می‌تواند افت فشار قابل توجهی ایجاد کند که باید در طراحی در نظر گرفته شود و ممکن است نیاز به جبران به وسیله تهویه مکانیکی داشته باشد. راه پله‌ها، نورگیرها، آسانسورها و مانند آن، تمایل به کمک به اثر دودکشی دارند؛ در حالی که پارتیشن‌های داخلی، کف و جدایی آتش می‌تواند آن را کاهش دهد. به خصوص در زمان آتش، برای جلوگیری از گسترش از دود و آتش و برای حفظ شرایط قابل دفاع برای قربانیان و آتش‌نشانان، اثر دودکشی نیاز به کنترل دارد.

اثر دودکشی در دودکش‌ها

   اثر دودکشی در دودکش‌های صنعتی مشابه ساختمان است، به جز این که شامل گازهای داغ دودکشی با هوای محیط خارج دارای اختلاف دماهای بسیار بزرگ است. علاوه بر این، دودکش‌های صنعتی معمولاً برای گاز دودکش در امتداد طول خود انسداد کمی ایجاد می‌کنند و در واقع برای افزایش اثر دودکشی به منظور کاهش انرژی مورد نیاز فن بهینه سازی شده‌اند. اختلاف دمای زیادی بین هوای بیرون و گازهای دودکش می‌تواند اثر دودکشی قوی را در دودکش‌ها برای ساختمان‌های دارای شومینه برای گرمایش ایجاد کند. دودکش شومینه‌ها گاهی می‌توانند بیش از هوایی که با شومینه گرم می‌شوند، هوای سرد خارج را وارد ساختمان کنند که و باعث تلفات خالص حرارت می‌شوند.