مخزن تحت فشار (pressure vessele) محفظه ای بسته است که جهت نگهداری سیال در فشاری متفاوت از فشار محیط (اتمسفر)، طراحی شده است. تعریف مخازن تحت فشار از کشوری به کشور دیگر متفاوت است اما پارامتر ثابت در این تعریف، حداکثر فشار و درجه حرارت مناسب مخزن می باشد.

اختلاف فشار یک پارامتر خطرناک است و بر اثر تغییرات این پارامتر در مخازن تحت فشار، امکان انفجار و تخریب آن وجود دارد. در نتیجه، طراحی، ساخت و بهره برداری از این مخازن، توسط سازمان های مهندسی تحت نظارت قانونی قرار می گیرد.

انواع مخازن تحت فشار

مخازن تحت فشار از دیدگاه های مختلف به شکل زیر تقسیم بندی می شوند:

• چیدمان: افقی یا عمودی
• نوع سیال نگهداری شونده: گاز یا مایع
• ضخامت جداره: جداره نازک یا جداره ضخیم
• هندسه مخزن: کروی، استوانه ای و یا مخروطی

کاربرد مخازن تحت فشار

این مخازن در صنعت به عنوان نگه دارنده هوای فشرده، منبع ذخیره آب، بویلر ها، ذخیره انواع گاز ها، اتاقک تحت فشار، برج های تقطیر، مخازن راکتور هسته ای، مخازن هوای فضاپیما ها، مخازن هوای زیردریایی، مخزن پنوماتیک، مخزن هیدرولیک تحت فشار، مخازن ذخیره سازی برای گازهای مایع مانند آمونیاک، کلر، پروپان، بوتانول، LPG و ... مورد استفاده قرار می گیرند.

در مصارف غیر صنعتی به عنوان تانک های ذخیره آبگرم خانگی، کپسول های اکسیژن و .. استفاده می شوند.

بیشترین کاربرد مخازن تحت فشار در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی می باشد.

کدها و استاندارد های طراحی مخازن تحت فشار

• ASME I - Construction of Power Boilers
• ASME II - Materials
• ASME III - Construction of Nuclear Facility Components
• ASME IV - Construction of Heating Boilers
• ASME VIII-1 / VIII-2 - Construction of Pressure Vessels
• ISO 11439

در ساخت مخازن تحت فشار معمولا از کد ها و استاندارد های ذکر شده استفاده می شود. اما باید ذکر کرد که هند بوک های مخازن تحت فشار نیز کاربرد فراوانی را برای طراحی این نوع از مخازن دارد.

هندسه مخازن تحت فشار

مخازن تحت فشار ممکن است از لحاظ تئوری در هر شکلی وجود داشته باشند، اما در کل مخازن کروی، استوانه ای و مخروطی بیشترین استفاده را دارند.