بهینه سازی مصرف انرژی که از اوایل دهه 1970 میلادی همزمان با اوج بحران نفتی در دنیا شروع گردید، بر سه رکن اصلی انرژی، اقتصاد و محیط زیست استوار می باشد. کشورهای صنعتی به مدیریت مصرف انرژی به عنوان منبع جدید انرژی می نگرند و این امر باعث شکوفایی صنعت، اقتصاد و بروز فرهنگ مصرف منطقی شده و نسل جدیدی از فناوری های پاک را بوجود آورده است. آمار مصرف انرژی در سه دهه گذشته در کشورهای صنعتی نشان از کاهش رشد مصرف انرژی با وجود افزایش تولید ناخالص داخلی آنها دارد اما در کشور ما بعکس برای تولید واحد معینی از کالا یا خدمات در مقایسه با 30 سال پیش 4/3 برابر بیشتر انرژی مصرف می گردد. این مصرف بی رویه عواقب بسیار وخیم اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و تخریب روزافزون محیط زیست را در پی خواهد داشت.

براستی آیا از خود پرسیده ایم که چرا؟

• با وجود اینکه جمعیت ما ایرانیان 1% جمعیت جهان است چگونه حدود 10% سوخت جهان را مصرف می کنیم ؟
• چگونه مصرف سرانه انرژی ما 5 برابر اندونزی ، 2 برابر چین و 4 برابر هند است ؟
• چگونه بالاترین سرانه مصرف آب دنیا را داریم ؟
• سومین مصرف کننده گاز پس از آمریکا و روسیه هستیم که 70% آن در بخش گرمایش ساختمان مصرف می شود ؟
• ایران به تنهایی 36 % بنزین خاورمیانه را مصرف می کند و درحالیکه متوسط مصرف خودروهای بنزینی در آلمان و ژاپن 2/5 لیتر و در آمریکا 7/3 لیتر می باشد ، در ایران این عدد 11 لیتر در روز است ؟
• در کانادا و سوئد خانه هایی ساخته می شود که در مای محیط 32- درجه سانتیگراد انرژی مصرفی در این خانه ها یک سوم خانه های کشور ما حتی در نقاط معتدل است؟

حال چه باید کرد؟

عامه مردم چنین تفکری دارند که « اگر موقعیتی بحرانی و خطرناک وجود نداشته باشد ، مشکلی برای حفظ روش های سنتی وجود ندارد »

ما به اصولی برای تغییر در وضعیت فعلی نیاز داریم.

سه اصل « جلوگیری کردن » 

• Øجلوگیری ازاستفاده نادرست

نباید از دما و فشار بیش از حد مورد نیاز استفاده شود.

• Øجلوگیری از نشت کردن

نشت نکردن آب یا بخار، جریان بیش از حد یک ظرف

• Øجلوگیری از تلفات

جلوگیری از اتلاف گرما از سطوح جامد و جلوگیری از تبخیر آب و نظایر آن

واژه « عایق های سرمایشی و گرمایشی » به موادی گفته می شود که مانع هدر رفت و اتلاف انرژی حرارتی می گردد. جلوگیری از اتلاف انرژی موجب صرفه جویی در انرژی، پول و تخریب کمتر محیط زیست شده و از طرفی زمینه های ایمنی و آسایش را فراهم می سازد. عایق کاری سطوح حرارتی ساده ترین و مقرون به صرفه ترین روش افزایش بازدهی انرژی است. از طریق افزایش کارآیی انرژی امکان کاهش اندازه و ظرفیت تجهیزات سرمایشی و گرمایشی و تهویه مطبوع میسر گردیده و حجم سرمایه گذاری برای خرید آنها کاهش می یابد.( توجه شود که هزینه تولید سرما بیش از حرارت بوده و عایق کاری سطوح سرد نیز بسیار مهم است )

مواد عایق حرارتی عمدتاً در سه محدوده دمایی ذیل قرار می گیرند:

الف- عایق دما های سرمازا : عمدتاً کمتر از 37- درجه سانتیگراد.

ب- عایق حرارتی : در محدوده 37- تا 982+ درجه سانتیگراد.

ج- عایق حرارتی نسوز : دماهای بیش از 982+ درجه سانتیگراد.

پوشش های عایق در انواع صفحه ای، تخته ای، لوله ای، نواری و قالبی به بازار عرضه می گردد و انتخاب نوع عایق به دمای مورد نظر، کاربرد، قیمت و ایمنی و شرایط محیط بستگی دارد. ضخامت عایق باید بر اساس ضخامت بهینه اقتصادی مورد محاسبه و ارزیابی قرار گیرد تا هزینه های خرید و نصب عایق در برابر صرفه اقتصادی و سود حاصل از صرفه جویی انرژی در حد مطلوب تعیین گردد. استفاده صحیح از عایق علاوه بر کاهش هزینه ها تأمین کننده استانداردهای آسایش ( حرارتی و صوتی ) برای ساکنین و کارکنان نیز می باشد. سر و صدای اضافی می تواند توانایی شنیدن را تخریب کرده و به سایر قسمتهای بدن از جمله قلب استرس وارد نماید. برای اغلب تأثیرات ناشی از سر و صدا هیچ درمانی وجودندارد، پس جلوگیری از مواجهه با سروصدای بیش از حد تنها راه اجتناب از آسیب به سلامت است. سر و صدا سرعت انتقال پالس های عصبی را افزایش داده و موجب افزایش فشار خون شده و مسیر عبور خون در رگ ها را تنگ تر می کند، این وضعیت در دراز مدت « بار اضافی » (Added burden) بر قلب وارد می نماید.

بطور کلی سر و صدای بیش از حد :

• می تواند موجب اختلال شنوایی شود.( خستگی گوش داخلی )
• می تواند استرس های فیزیکی و فیزیولوژیکی ایجاد نماید.( تغییر در ترشح هورمون ها )
• می تواند از طریق عدم توانایی در تشخیص شنیداری پیغام های هشدار دهنده موجب ایجاد حادثه گردد.

برای جلوگیری از موارد فوق اقدامات زیر را می توان انجام داد :

• بکار گیری فرآیندهای با سر و صدای کمتر
• تغییر تجهیزات یا حصارکشی اطراف آنها برای کاهش سر و صدا از منبع تولید صوت
• استفاده از « مواد جاذب صوت » برای جلوگیری از انتشار سر و صدا با استفاده از عایق نمودن منبع صوت.

برخی از مواد مثل پشم سنگ و سرباره علاوه برداشتن خواص حرارتی بسیار مناسب، بعلت ساختار خاص خود توانایی بالایی در کاهش و جذب صوت بخصوص در فرکانس های صوتی بالاتر از 500Hz دارند.

برخی مزایای عایق کاری سطوح حرارتی :

• کاهش هزینه های انرژی مصرفی
• حفاظت افراد در برابر سطوح بسیار سرد یا گرم( آسایش حرارتی )

• کاهش هزینه های عملیاتی تأسیساتی :

1-      کاهشی هزینه های جاری

2-    پایداری فرآیند

• جلوگیری از چگالش بخار روی سطوح سرد :

1-      رطوبت عامل اصلی خوردگی روی سطوح فلزی است.

2-     رطوبت عامل اصلی رشد قارچ و کپک می باشد.

• بهبود عملکرد سیستم کنترل فرآیند:

1-      حفظ محدوده دمایی مورد نیاز فرآیند

2-     افزایش ظرفیت تولید فرآیند و بهبود راندمان

• کاهش انتشار آلاینده های زیست محیطی:

• بعنوان مثال با عایق کاری مناسب ساختمانهای مسکونی ضمن تأمین آسایش حرارتی و صوتی ساکنین به راحتی می توان در حدود یک چهارم نیروگاه های کشور را از مدار بهره برداری خارج ساخت که ابعاد ملی این میزان صرفه جویی کاملاً آشکار است.( اجرای کامل مقررات مبحث 19 در ساختمانهای کشورد حدود 5% هزینه ساخت و ساز را افزایش می دهد اما حدود 40% کاهش انرژی مصرفی در بخش ساختمان را در پی دارد)

برخی دلایل عدم اجرای عایق کاری

• عدم دید روشن نسبت به دوره بازگشت سرمایه
• عدم توانایی در انجام محاسبات مقادیر تلفات انرژی در برابر هزینه خرید و اجرای عایق
• آثار سوء عدم عایق کاری مناسب بر فرآیند تولید ناشناخته است ( مثلاً کاهش کیفیت بخار )
• کسی مسئول رسمی نظارت بر سیستم عایق کاری و اجرای طرح های تعویض یا اصلاح آن نیست.
• واحدهای صنعتی بر پایه معیارها و استانداردهای حرارتی و برودتی عایق کاری قدیمی خود عمل می کنند.
• انجام عایق کاری جدید و ترمیم بصورت مستقل دیده نمی شود و به تعمیرات دوره ای و فعالیت های بزرگ اصلاحی موکول می گردد.

• آمار مصرف انرژی در سه دهه گذشته در کشورهای صنعتی نشان از کاهش رشد مصرف انرژی با وجود افزایش تولید ناخالص داخلی دارد اما در کشور ما بالعکس برای تولید واحد معینی از کالا و خدمات در مقایسه با 30 سال پیش 3.4 برابر بیشتر انرژی مصرف می گردد. این مصرف بی رویه عواقب بسیار وخیم اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و تخریب روزافزون محیط زیست را درپی دارد. توجه شود که اجرای کامل مقررات مبحث 19 در ساختمان های کشور حدود 5% هزینه ساخت و ساز را افزایش می دهد اما حدود 40% کاهش مصرف انرژیدر بخش ساختمان را در پی دارد. پایگاه چسب و عایق اصفهان ضمن تشخیص کمبودهای موجود در این زمینه مانند عدم وجود اطلاعات کافی در زمینه عایق های موجود و مشخصات فنی و اجرائی آن تلاش دارد پایگاهی برای رفع این مشکل باشد. در ضمن سیناخش سپاهان واحد زیرمجموعه این شرکت با دارا بودن نمایندگی و همکاری باشرکت های معتبر داخلی و خارجی آمادگی تامین انواع چسب، درزگیر و نوارچسب های صنعتی، عمومی و ساختمانی مورد نیاز مشتریان و مصرف کنندگان گرامی را دارد.