محیط زیست چیست؟

    برای واژه محیط زیست دو نگرش مختلف وجود دارد: اول این است كه عنوان محیط زیست از دو كلمه محیط و زیست تركیب یافته است كه در فارسی به معنای جایگاه و محل زندگی است. این عنوان از نظر لغت مواردی هم چون آلودگی هوا، راه های جلوگیری از تخریب طبیعت و... را شامل نمی شود، اما امروزه مفاهیم گوناگون را از آن ارایه می نمایند مثل آب و هوا، جنگل، كوه، حقوق حیوانات و پرندگان، راه های جلوگیری از آلودگی هوا، راه های مبارزه با عوامل مخرب طبیعت و ... محیط زیست در اصطلاح به كلیه عوامل تهدید كننده یا بهبود بخش محیط زندگی اتلاق می شود.

   اما نگرش بعدی بیانگر این است كه چیزی به نام محیط وجود ندارد و این واژه یك معنای نسبی به مفهوم پیرامون دارد، همان طور كه از مشتقات واژه با مراجعه به كتاب لغت پیدا است، این واژه یك معنای نسبی به مفهوم پیرامون دارد یعنی چیزی كه توسط پیرامون خود محاط شده است. موردی كه در این جا مهم قلمداد می شود این است كه بدانیم، منظور ما از محیط زیست كدام موجود است این موضوع اهمیت دارد زیرا آن چه وضعیت یك محل را برای زیست یك نوع موجود زنده بهبود می بخشد می توان محیط زیست یك موجود دیگر را تباه كند.حال در مجموع باید گفت: محیط زیست عبارت است از آن چه كه فرآیند زیستن را احاطه كرده، آن را در خود فرو گرفته و با آن در كنش متقابل قرار دارد. با توجه به این تعریف آیا می توان مرزهای مشخصی برای محیط زیست تعیین نمود آیا فرایند حیات بدون استفاده از هوا و خاك میسر است آیا بدون بهره برداری منطقی از خاك، می توان مواد غذایی تولید نمود و امكان تغذیه سالم جمعیت رو به تزاید را فراهم ساخت؟

   بدین ترتیب مشاهده می شود كه محیط زیست همه چیز را در بر می گیرد. هم انسان و هم طبیعت و هم رابطه این دو را شامل می شود. در كلیه فعالیت های بشر تاثیر داشته و نیز از آن متاثر می شود. محیط یك موجود زنده عبارت است از فضایی كه موجود زنده را احاطه كرده و از طریق روابط متقابل گوناگون با آن در تماس قرار دارد. به بیان دیگر، محیط را می توان مجموعه عوامل جاندار و بی جانی دانست كه، در یك فضای مشخص و در زمانی معین موجود زنده را تحت تاثیر خود قرار می دهند.

   البته پدیده های غیر زنده نیز می توانند دارای محیط باشند، لیكن فاقد محیط زیست اند، به عنوان مثال سنگ مادر تحت تاثیر عوامل محیطی (تخریب فیزیكی، شیمیایی، بیولوژیك) به خاك مبدل می شود.

   در صورتی كه موجود زنده از مكانی به مكان دیگر تغییر وضعیت دهد، محیط آن موجود تغییر می یابد مانند حركت از محیط خانه به خیابان، محیط پارك، محیط اداره. لیكن كلیه این حركت ها و جابجایی ها در محدوده محیط زیست صورت می گیرند، زیرا مفهوم محیط زیست، چه از نظر لغوی و چه از لحاظ واقعیت آن، در بر گیرنده كل فضای حیاتی كره خاكی می باشد. به بیان دیگر این محیط زیست است كه، در درون خود محیط های گوناگون را جای داده است.

 

انواع محیط زیست

   با توجه به متنوع بودن سطح كره خاكی و نیز طیف وسیع مسائل زیست محیطی، بایستی سعی گردد، تا تعاریفی كاربردی برای محیط زیست ارائه شوند. بدین منظور می توان، آن چه را كه ما را احاطه كرده، بر ما تاثیر می گذارد و از ما تاثیر می پذیرد، بر سه بخش كلی تقسیم نمود:

1. محیط طبیعی

2. محیط اجتماعی

3. محیط مصنوعی

   در حالی كه در تقسیم بندی های تئوریك مانند آن چه در بالا آمده سعی در تفكیك محیط زیست در بخش های مختلف )ولی همگن و متجانس) می شود، در عمل تفكیك این محیط ها از یكدیگر غیر ممكن است.

 

اطلاعات تکميلي

  • حوزه کاربرد: اهمیت محیط زیست