نگهداری و تعمیرات ساختمان، مجموعه فعالیت ها و عملیاتی را در بر مِی گیرد که در جهت حفظ، کنترل و افزایش عمر مفید تجهیزات و تاسیسات انجام می شود. انجام این امر مستلزم ایجاد یک نظام تعمیر و نگهداری بوده که مواردی از قبیل برنامه ریزی تعمیر و نگهداری اصلاحی، اساسی، پیشگیرانه و پیشگویانه را شامل می شود.

   هزینه بالای تجهیزات از یک سو و نگهداری فنی آن ها از سوی دیگر سبب شده تا مسئله تعمیر و نگهداری بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و از اهمیت ویژه ای برخوردار گردد. از طرفی به لحاظ روند فزاینده ای که به سمت سیستم های نوین تولید و خدمات در جهان وجود دارد، مدیریت ها وادار به تجدید نظر و برخورد فعال با مساله نگهداری و تعمیرات در سطح مؤسسات خود شده اند.

   نظر به اینکه موضوع تعمیر و نگهداری یکی از ارکان مهم بهره برداری است، می توان آن را یک فرهنگ دانست که سعی مستمر در بهبود شرایط موجود دارد. فرهنگی که جهت و مسیری مناسب برای دستیابی به بیشترین بازدهی را مشخص می کند. در این راستا تدوین یک نظام تعمیر و نگهداری پویا از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و اجتناب ناپذیر است.

   هدف از تدوین چک لیست تعمیر و نگهداری

   هدف اصلی نظام تعمیر و نگهداری بهره ور (Profitable Maintenance) در تدوین چک لیست تعمیر و نگهداری، ایجاد روشی قانونمند در جهت کنترل وضعیت تجهیزات و دستگاه های موجود و بهینه کردن توانایی های آن ها به منظور رسیدن به حداکثر کارایی و کاهش نرخ خرابی و از کارافتادگی و کاهش هزینه های ناشی از آن ها می باشد.

   نتایج مورد انتظار از تدوین چک لیست

   چنانچه در چک لیست، تمام زوایای مربوط به شناسنامه، مسائل و مشکلات دستگاه ها و تجهیزات نگریسته شود، نتایج زیر به دست می آید:

• کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری
• کمینه کردن زمان توقف ناشی از خرابی تجهیزات و تاسیسات و دستگاه ها
• آماده به کار بودن همیشگی تجهیزات و تاسیساتی که به حالت Stand by یا Reserve قرار دارند.
• به حداقل رساندن تعداد دفعات از کارافتادن تجهیزات و دستگاه ها
• عدم تداخل زمان توقف برای انجام تعمیر یا برنامه زمان بندی بهره برداری
• افزایش بهره وری تجهیزات و دستگاه ها
• افزایش قابلیت اعتماد تجهیزات و دستگاه ها

   مواردی که تهیه و اجرای چک لیست، تحت پوشش قرار می دهد

   در ارتباط با تهیه چک لیست چهار محور مختلف تحت پوشش قرار می گیرد:

   1. تعمیر و نگهداری

   همانطور که توضیح داده شد، تهیه چک لیست تعمیر و نگهداری نقش بسیار مهمی را در تعمیر و نگهداری تجهیزات و تاسیسات خواهد داشت. نگهداری و تعمیرات صحیح سبب می شود تا عمر مفید دستگاه ها افزایش و هزینه های آن کاهش یابد.

   2. انرژی

   پس از انقلاب صنعتی کشورهای جهان در مصرف انرژی به رقابت افتادند و تنها به فکر توسعه سریع تکنولوژی و رشد اقتصادی برای دستیابی به رفاه بیشتر در جامعه بودند. اما با وقوع بحران نفتی در دهه 70 میلادی و نگرانی های مربوط به مسائل زیست محیطی در دهه های 80 و90، کشورهای صنعتی به فکر بازنگری و تغییر خط مشی های خود در زمینه انرژی و مصرف انرژی افتادند. آژانس بین المللی انرژی در کشورهای پیشرفته، سازمان بهره وری آسیا در کشورهای در حال توسعه و مؤسسات کوچک و بزرگ دیگر با هدف مدیریت صحیح انرژی تشکیل شدند. هدف اصلی این سازمان ها، صرفه جویی در مصرف انرژی، کنترل عرضه و تقاضای انرژی، بهینه سازی مصرف انرژی، کاهش انتشار گازهای آلاینده و ... بود.

   یکی از شاخه های انجام و اجرای بهینه سازی در مصرف انرژی می تواند تدوین چک لیست مربوط به تجهیزات و تاسیسات باشد، چرا که اجرای بند بند نکات مطرح شده در چک لیست نقش بسیار موثری در کاهش مصرف انرژی خواهد داشت.

   3. بهره برداری بهینه

   رعایت برنامه های زمان بندی ارائه شده در چک لیست می تواند نقش بسیار مهمی در بهره برداری بهینه از تجهیزات و تاسیسات مرتبط با آن داشته باشد. عبارت "پیشگیری بهتر از درمان است" نه تنها در زمینه مسائل بهداشتی بلکه در این قسمت نیز جامه عمل به خود می پوشد. تهیه و اجرای صحیح چک لیست تعمیر و نگهداری تجهیزات و تاسیسات ساختمان در افزایش بهره وری این تجهیزات نقش بسیار تعیین کننده ای دارد.

   4. ایمنی افراد و ایمنی تجهیزات

   نقش چک لیست در رعایت نکات ایمنی افراد و تجهیزات را نمی توان نادیده گرفت. در اثر عدم رعایت این نکات حوادث زیاد و خطرناکی اتفاق افتاده اند. بدون اغراق باید گفت پیشگویی های قبلی لازم پیرامون آنها به عمل نیامده و در نهایت منجر به بروز آن فجایع شده است.