یکی از راهکارهای بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش مصرف انرژی در تجهیزان انرژی بر، عایق کاری می باشد. در تمام صنایع و ساختمان های امروزی مجموعه ای از تجهیزات انرژی بر مانند تجهیزات حرارتی، برودتی و تهویه مطبوع وجود دارد که از طریق افزایش کارایی آن ها، می توان صرفه جویی قابل توجهی در مصرف انرژی بدست آورد. در یک بیان ساده با عایق کاری می توان دمای فرآیندها را بهتر کنترل کرد و همچنین می توان در مصرف انرژی گرمایی و سرمایی 45 تا 55 درصد با عایق کاری در ساختمان صرفه جویی نمود.

   در ساختمان ها تمام مصالح ساختمانی مقداری از گرما را به بیرون انتقال می دهند و برخی مواد مثل فلز و شیشه، هوای گرم را بسیار راحت تر عبور می دهند. اما موادی مثل پشم حیوانات، خزه، پارچه های ضخیم و هوای ساکن در قبال جریان هوا بسیار مقاوم هستند و به عنوان عایق استفاده می شوند.

خصوصیات مهمی که باید در انتخاب مواد عایق مد نظر قرار گیرد

   عایق ها به صورت صفحه ای، تخته ای، آجری، ورقه ای و نواری به بازار عرضه می گردد. اما همه انواع آن ها دارای خصوصیات مشخصی می باشند که به واسطه آن ها انتخاب می گردند. از مهمترین خصوصیاتی که یک عایق باید داشته باشد می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• مقاومت حرارتی
• قابلیت احتراق
• چروک خوردگی
• مقاومت در برابر اشعه ماورای بنفش
• مقاومت در برابر قارچ و میکروب
• خاصیت شیمیایی خنثی (برای اینکه به فلزات اطراف خود آسیب وارد نکند)
• ضریب انقباض و انبساط
• مقاومت فشاری
• خاصیت مویینگی
• چگالی

انواع عایق ها

1.عایق حجیم

   عایق حجیم متشکل از میلیون ها بسته ریز هوای ساکن یا گاز های دیگر است که درون ساختار محبوس شده اند، این بسته های هوا در مقابل جریان گرما مقاوم هستند. عایق حجیم انتقال گرماي تابشی، هدایتی و رسانایی را کاهش می دهد.

2.عایق انعکاسی

   عایق انعکاسی با کاهش انتقال گرمای تابشی از عرض یک فضای بسته مثلا آجرها و صفحه عایق در دیوار آجری روکش عایق دار عمل می نماید. ورق انعکاسی در دیوارها یا زیر سقف باعث انعکاس پرتو گرمایی از داخل ساختمان به بیرون در هنگام تابستان می شود .این عایق انعکاسی باید تمیز و عاری از گرد و غبار باشد تا بهترین عملکرد را داشته باشد.

3.پشم شیشه يا فايبر گلاس(پشم معدني)

  این نوع از عایق ها از شیشه ذوب شده تابیده شده به فیبرنرم مات قابل انعطاف ساخته می شود و عموما به صورت بسته های DIY با مقادیر R بر چسب شده روی آن به فروش می رسد و به راحتی بریده و نصب شده، خاصیت خنثی دارد و نباید فشرده و یا مرطوب گردند. انتها و لبه ها همگی به همدیگر محکم بسته شده و به صورت پتو یا صفحه ای در دسترس است. مدل های پتویی بسیار نازکتر و متراکم تر از نوع صفحه ای می باشد.

در سقف های مسطح اتصالات بام ها، بصورت نواری یا سقف های شنی، دیوارهای قالبی و کف های چوبی کاربرد دارد.

4.پشم سنگ يا کانی(پشم معدني)

   سنگ آتشفشانی ذوب شده در دمای بالا و تابیده به فیبرهای نرم مات، سازنده پشم کانی می باشند که از پشم شیشه متراکم تر بوده و در نتیجه مقدار R در هر واحد ضخامت بالاتری دارند، دارای ویژگیهای جذب صوت خوب هستند و دیگر خصوصیات آن مشابه پشم شیشه می باشد.

این نوع از عایق ها معمولا گرانتر از پشم شیشه است و به صورت صفحه ای یا پتو در دسترس هستند. از معایب این عایق این است که به خاطر حساسیت زایی برای پوست و دستگاه تنفسی باید طی نصب از پوشش محافظتی مثل دستکش و ماسک صورت استفاده شود.

در سقف های مسطح اتصالات بام ها، سقفهای نواری یا سقف های شنی، دیوارهای قالبی و کف های چوبی کاربرد دارد.

 5.پشم طبیعی

   این پشم به طور طبیعی از پشم تازه شسته شده به دست می آید که طی فرایند پاک کردن از عامل ضد پوسیدگی و ضد موریانه استفاده می شود. کثیفی یا روغن می تواند قابلیت اشتعال آن را افزایش دهد. گاهی اوقات فیبرهای سنتزی (مثل پلی استر) به آن اضافه می شوند تا نشست و فشردگی آنها را کاهش دهند.

علامت پشم LOGO نشان می دهد که این عایق از پشم خالص تهیه شده است. بیشتر پتوها و عایق های ساخته شده از پلی استر، پشم هستند که از فشردگی و نشست عایق جلو گیری نموده و چون انواع مختلف پشم مقادیر متفاوت R را برای یک ضخامت یکسان نشان می دهند تهیه کننده باید مقدار R را بررسی و تایید کند.

در سقف های مسطح اتصالات بام ها، سقف های نواری یا سقف های شنی، دیوارهای قالبی و کف های چوبی کاربرد دارد.

6.پلی استر

   از رشته های پلی استر پیچیده به یک صفحه مات ساخته شده و ویژگیهای فیزیکی آن با پشم شیشه و پشم کانی مشابه است و  هیچگونه خطری برای سلامتی و جسم فرد ندارد. این نوع از عایق های حرارتی سوخته نمی شوند اما اگر درمعرض شعله مستقیم واقع شوند ذوب می گردند.

در سقف های مسطح اتصالات بام ها، سقف های نواری یا سقف های شنی، دیوارهای قالبی و کف های چوبی کاربرد دارد.

 پلی استرین انبساطی (EPS)

   صفحات نیمه سخت با مهره های سفید پلی استرین مشاهده می شود، قابلیت جذب آب بالا دارد. قابل اشتعال است و فقط بین مواد مقاوم به آتش، کار گذاشته شده و به راحتی بریده و نصب می گردند. صورت صفحات روکش دار در دسترس است. اگر به عنوان صفحاتی بدون روکش فویل باشند در این صورت مقاومت فشاری آن کمتر بوده و ضد آب نیست.

در سقف های نواری یا سقف های شنی، دیوارهای قالبی، کف های چوبی، قالب بتن معلق، دیوار کاملا سنگ کاری شده کاربرد دارد.

7.فیبر سلولزی

   از کاغذ باطله خرد شده در یک کرک نرم بدست می آید. ضد آتش به آن اضافه شده و عموما درون بام توسط یک مقاطعه کار پمپ می شود. خرید آن مشکل است چون باید از یک دستی ضخامت و تراکم آن در صورت نصب دستی اطمینان حاصل کرد. این محصول باید مطابق با استاندارد AS2462 ساخته و هر لایه به صورت ثابت نصب شده و به صورت خشک نگهداشته شود تا فشرده نگردد، قراردادن ضخامت 20 میلی متر در 100 ضخامت باعث کاهش عملکرد آنها می شود.

در سقف های مسطح اتصالات بام ها، سقف های نواری یا سقف های شنی کاربرد دارد.

8.نانو عایق ها

   محققان هم اکنون راه هایی یافته اند تا با استفاده از نانو ساختارها خواص حرارتی مواد را کنترل نمایند و با ساخت نانو ورقه هایی از مواد غیر مشابه رسانش گرمایی را به میزان قابل توجهی کاهش دهند. چرا که گرما نمی تواند در فصل مشترک مواد به خوبی منتقل شود.