تابلو برق درحقیقت محفظه‌ای است که تجهيزات برقی در آن نصب می شوند. در تعريف تابلو برق نیازی نیست آن را يک فضای بسته فلزی تصور کنیم. فضای بسته فلزی فقط یک نوع از تابلو محسوب می‌شود. در گذشته خطرات ناشی از عوامل محيطی و مشکلات ناشی از نصب تجهيزات و پديده‌هايي مانند اتصال کوتاه در تجهيزات الکتريکی به وجود آمده است، پس به این دلیل ضرورت افزایش ايمنی بیش از پیش احساس می‌شد، بدین ترتیب متخصصان تابلو برق را طراحی و به بازار عرضه کردند. 

البته از جمله عوامل دیگری که ضرورت و اهمیت تابلو برق را به ما یادآور می‌شود این است که تمامی قسمت‌های برق دار در دسترس اپراتور قرار می‌گرفتند، پس سازندگان و متخصصان را بر آن داشت تا در صدد افزایش ایمنی باشند. از اين رو آن‌ها تابلو برق را به شکل یک محفظه بسته طراحی کردند تا تجهيزات داخل آن غير قابل دسترس باشند. این محفظه بسته تجهیزات الکتریکی را در بر می‌گیرد. البته لازم است بدانید که تابلو ها بسته به نوعشان می‌توانند دارای تجهیزات پنیوماتیک مانند شیرهای برقی، کمپرسور و ….نیز باشند.

اگر بخواهیم یک تعریف ساده از تابلو برق برای آشنایی با تابلو برق داشته باشیم می‌توانیم بگوییم تابلو برق همان کنتور برقی که در منزل وجود دارد، است. همان طور که می‌دانید کنتور برق در کارخانه‌ها برای ورودی برق کافی نیست و به همین دلیل جهت مدیریت، ارتقاء و کنترل و حفاظت استفاده از تابلو برق ضروری به نظر می‌رسد. 

انواع تابلو برق

• تابلوی ایستاده قابل دسترسی از جلو
• سلولی
• تمام بسته دیواری اصلی
• تمام بسته دیواری نیمه اصلی 
• تمام بسته دیواری فرعی 

در واقع تابلوی اصلی در پست برق و به طرف فشار ضعیف ترانس متصل است و در تابلوی نیمه اصلی تابلوهای برق بلوک ساختمانی یا قسمت مستقلی از مجموعه را توزیع و از تابلوی اصلی تغذیه می‌شود. تابلوی فرعی نیز برای توزیع و کنترل سیستم برق خاصی مانند موتور خانه، روشنایی و … کاربرد دارد و از تابلوی اصلی تغذیه می‌شود. معمولا تابلوهای موتور خانه از نوع ایستاده و سایر تابلوها از نوع تو کار تمام بسته هستند.

ساختار انواع تابلو برق‌ها

تابلوهای Metal Enclosed: این نوع تابلو برق‌ها به شکل محفظه تمام بسته فلزی است که تمام تجهيزات الکتريکی اعم از کليدها، ترانس‌های جريان و ولتاژ، لوازم اندازه گيری و … در داخل آن نصب می‌شود. این تابلوها به دو دسته تقسیم می‌شوند.

تابلوهای Metal Clad: اين نوع تابلوها نوعي از تابلوهای Metal Enclosed هستند و محفظه‌های مختلف آن از يکديگر تفکیک شده‌اند.

یکی از مزایایی که این نوع تابلو برق‌ها دارند این است که اگر خطايي در يکی از محفظه‌ها روی دهد، اين خطا به محفظه‌های ديگر منتقل نمی‌شود و ساير محفظه‌ها نيز تحت تأثير این خطا قرار نمی‌گیرند و به شکل آسيب نديده و سالم باقی می‌مانند.

تابلو Metal Clad به چهار بخش تقسيم می‌شود:

• محفظه باسبار
• محفظه سر کابل
• محفظه کليد
• محفظه LV (کنترل) که تجهيزات اندازه گيری، حفاظتی و کنترلی در آن قرار می‌گيرند.

اجزاء تشکیل دهنده هر تابلو برق

• کنتاکتور
  کنتاکتور در حقیقت وظیفه قطع و وصل مدار فرمان از راه دور را بر عهده دارد.

• بی متال
   بی متال فرمان قطع در اثر عبور جریان زیاد را صادر می‌کند.

• کلیدها
   انواع کلیدها که وظیفه قطع و وصل مدار را انجام می‌دهند. کلیدهای غلتکی، سلکتوری و بوش باتون، میکروسوئیچ، فلوتر سوئیچ و … از مهم‌ترین انواع کلیدها به شمار می‌روند.

• انواع رله ها
  انواع رله ها به منظور ارسال فرمان قطع یا وصل در اثر عوامل مختلف و خطاهای گوناگون در تابلو برق قرار می‌گیرد. رله ها انواع مختلفی دارند که می‌توانیم از بین آن‌ها به رلۀ کنترل فاز، رلۀ کنترل بار، رلۀ زمانی یا تایمر و … اشاره کنیم.

• تجهیزات اندازه گیری
  تجهیزات اندازه گیری به منظور محاسبۀ پارامترهای متغییر مثل آمپرمتر، ولتمتر، واتمتر، فرکانس متر و… کاربرد دارند.

• ترانس جریان یا سی تی و ولتاژ یا پی تی
    ترانس جریان یا سی تی و ولتاژ یا پی تی نیز برای کاهش یا افزایش جریان یا ولتاژ در تابلو برق وجود دارد.

• بدنه
  هر تابلو برق دارای بدنه است تا تجهیزات را محصور کند.

• ارتباطات
  هادی‌ها وظیفه ارتباط تجهیزات را بر عهده دارند. لازم است بدانید که ارتباطات توسط سیم، شینه، کابلشو و غیره … انجام می‌شود. همچنین لازم به ذکر است کلیۀ فعالیت قسمت‌های وایرینگ و شینه کشی در این دسته قرار می‌گیرند و به دو دسته ارتباطات انعطاف پذیر مثل سیم و کابل و ارتباطات انعطاف ناپذیر  مثل شینه‌ها تقسیم می‌شوند.

تابلوبرق ها به چند دسته تقسیم‌بندی می شوند؟

• تابلوبرق های فیکس (Fix)
• تابلوبرق های ایستاده چندمنظوره (Multi Purpose)
• تابلوبرق های دیواری (Wall Mounting)
• تابلوبرق های (Rack)
• تابلوبرق کشویی (Withdraw able)
• تابلوبرق های مرکز قدرت (Power Center)
• تابلوبرق مدولار

انواع تابلو برق از جهت ایستایی

• تابلو برق ایستاده Self Standing یا Free Standing
  این مدل تابلو برق حالت ايستا دارد. یعنی برای مهار شدن آن به سازه‌ی ديگری نیاز ندارد.
• دیواری Wall Mounted
  این مدل تابلو برق‌ها روی ديوار نصب می‌شوند. فقط نکته حائز اهمیتی که در مورد این مدل تابلو برق‌ها باید بدانید این است که اين تابلوها اگر روی سطح ديوار نصب شوند روکار یا Surface Mounted نامیده می‌شوند و اگر داخل ديوار جاسازی شوند توکاریا Flush Mounted يا Recessed Mounted نام گذاری می‌شوند.

انواع تابلو برق از نظر سطح ولتاژ

تابلو ها از لحاظ سطح ولتاژ به دو دسته تقسيم می‌شوند:

• تابلوهاي فشار ضعيف (LV) تا 1000V
• تابلوهاي فشار متوسط (MV) از 1000 تا 63000 V
• تابلوهای فشار قوی (HV) از 63000 تا 400000 V

تابلوبرق فشار ضعیف

تابلو برق‌هاي فشار ضعيف در سطح ولتاژ کمتر از 1000V طبقه بندی می‌شوند.

مطابق IEC60439-1 تابلوي فشار ضعيف ترکيبی است از يک يا چند وسيله قطع و وصل (Switching Device) فشار ضعيف همراه با تجهيزات اندازه گيری و کنترلی و نشانگر، حفاظتی، تنظيم کننده و … .

ولتاژ نامی تابلوهای فشار ضعيف معمولأ بین 690V و ولتاژ سرويس تا 400V هستند.

تابلوهای فشار ضعيف معمولأ در دو نوع زير ساخته می‌شوند:

• تابلوی ايستاده (Fix) ثابت
• تابلوی ايستاده (Withdraw able) کشويي

تابلو برق فشار متوسط :

تابلوهای فشار متوسط در سطح ولتاژ بين 1000V تا 36000V طبقه بندی می‌شوند.

يک تابلو فشار متوسط شامل کليد (دژنکتور) و بدنه و يا کنتاکتور فشار متوسط، رله، باسبار، ترانفورماتور ولتاژ و جريان، لوازم اندازه گيری و تجهيزات کنترلی است.

تابلوهای فشار متوسط را می‌توان به دو دسته کلی تقسيم کرد:

• تابلوهای فشار متوسط ثابت (Fix)
• تابلوهای فشار متوسط کشويي (Withdraw able)

انواع تابلو برق از جهت محل نصب:

• داخلی (Indoor)
  تابلو برق‌های داخلی، تابلو برق‌هایی هستند که در فضای بسته مانند داخل سالن يا سوله نصب می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• فضای باز (Outdoor)
  تابلو برق‌های فضای باز، تابلو برق‌هایی هستند که در فضای باز نصب می‌شود.