تسهیلات محیط زیست جهانی (GEF)، سازمان مالی مستقلی است که در جهت اجرای پروژه هایی که منافع جهانی در پی دارند و معیشت پایدار را در جوامع محلی ارتقاء می دهند، وام­هایی را در اختیار کشورهای در حال توسعه قرار می دهد. سازمان تسهیلات جهانی از سال ۱۹۹۱میلادی ، 6/8 میلیارد دلار کمکهای مالی اعطا نموده است و از طریق سرمایه گذاری مشترک و با اختصاص بیش از ۲۴ میلیارد دلار از ۱۹۰۰ پروژه که منافعی برای محیط زیست جهان در بر دارند، در بیش ا ز ۱۶۰ کشور در حال توسعه و همچنین کشورهایی با اقتصاد در حال گذر حمایت نموده است. سرمایه GEF توسط کشورهای اهدا کننده تامین می شود. به عنوام مثال در سال ۲۰۰۶، سرمایه چهار سال GEF بالغ بر ۳/۱۳ میلیارد دلار توسط ۳۲ کشور اهدا کننده تامین گردید.

   پروژه های GEF به صورت عمده توسط سازمانهای زیر مدیریت می شود:

   • برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد(UNEP)

   • برنامه عمران سازمان ملل متحد(UNDP)

   • بانک جهانی

  این سه سازمان نقش اصلی را در مدیریت پروژه های سازمان تسهیلات محیط زیست جهانی بر عهده دارند. در واقع سازمان تسهیلات محیط زیست جهانی از طریق این سه سازمان در جهت ارائه خدمات به کشورهای در حال توسعه، کشورهای شرق اروپا و فدراسیون روسیه که مجموعه ای بیش از ۱۶۰  کشور را در بر می گیرد، گام بر می دارد. به علاوه همکاری GEF با این شرکا، از تلاشهای منفرد آنان در زمینه همسو سازی موضوعات مورد علاقه محیط زیست جهانی با سیاستها و برنامه ها حمایت می نماید.

   در سال ۱۹۹۱، شورای تسهیلات محیط زیست جهانی فرصتهایی را در جهت مشارکت در اجرای پروژه ها در اختیار هفت سازمان دیگر به ترتیب ذیل قرار داد:

•    بانک توسعه آفریقا(AfDB)
•    بانک توسعه آسیا (ADB)
•    بانک بازسازی و توسعه اروپا (EBRD)
•    بانک توسعه داخلی آمریکا (IDB)
•    صندوق بین المللی توسعه کشاورزی (IFAD)
•    سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد (FAO)
•    سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل متحد (UNIDO) 

   سازمان تسهیلات محیط زیست جهانی سرمایه لازم را به منظور کمک به کشورهای در حال توسعه در برآورده نمودن اهداف بیان شده در معاهدات محیط زیست بین المللی ارائه می نماید و به عنوان "ساز وکار مالی" چهار معاهده ذیل عمل می نماید:

•    معاهده تنوع زیستی
•    معاهده تغییرات آب و هوایی سازمان ملل
•    معاهده بیابان زدایی سازمان ملل
•    معاهده آلاینده های آلی ماندگار استکهلم

   معاهدات فوق راهنمایی های استراتژیک گسترده ای را در اختیار شورای تسهیلات محیط زیست جهانی قرار می دهد. شورای تسهیلات محیط زیست جهانی این راهنمایی ها را به معیارهای عملیاتی (دستور العمل) پروژه های GEF تبدیل می نماید. شورای تسهیلات محیط زیست جهانی همچنین با دیگر معاهدات و موافقت نامه های بین المللی ذیل در زمینه محیط زیست همکاری نزدیک دارد:

وامهای شورای تسهیلات محیط زیست جهانی، با همکاری پروتکل مونترال معاهده وین در مورد مواد مخرب لایه ازن، فدراسیون روسیه و کشورهای اروپای شرقی را در عدم استفاده از مواد شیمیایی مخرب لایه ازن یاری می دهد.

موافقت نامه های آبهای منطقه ای و بین المللی از ابتکار عمل GEF در حمایت از آبهای بین المللی پشتیبانی می نماید.

مكانیزم ارائه تسهیلات GEF

در صورت احراز صلاحیت کشورهای میزبان در جهت دریافت منابع مالی شورای تسهیلات محیط زیست جهانی، هر فرد و یا گروهی می تواند پروژه ای را مستقیماً به آژانسهای اجرایی GEF ارائه نماید. لازم است در طرح پیشنهادی، اولویت های توسعه ملی و منطقه ای کشور و یا کشورهای ذینفع منعکس شود. تمام پروژه های شورای تسهیلات محیط زیست جهانی می بایست توسط کشورها و از طریق مشورت با نمایندگان GEF) عامل اجرایی) در کشور دریافت کننده منابع مالی انجام شود. لازم به ذکر است که كمكهای مالی شورای تسهیلات محیط زیست جهانی صرفاً در جهت اجرای پروژه هایی در زمینه بهبود كیفیت محیط زیست جهانی و یا کاهش ریسک اعطا می گردد.

پروژه هایی که معیارهای اصلی را دارا باشند توسط پیشنهاد دهندگان،UNDP، UNEP   و یا بانک جهانی پیگیری می شوند. وارد کردن طرح پیشنهادیه پروژه در برنامه کاری توسط هیاتی مرکب از سه سازمان مذکور، هیئت مشورتی علمی- فنی و در صورت نیاز دبیر خانه های معاهدات انجام می شود. برنامه های کاری GEF توسط ۳۲ عضو شورای GEF که حداقل هر شش ماه یکبار تشکیل جلسه می دهند، تصویب می شود.

طرح اولیه پروژه باید مستقیماَ به UNDP، UNEP   و یا بانك جهانی ارائه داده شود. احراز صلاحیت كشور در جهت دریافت كمكهای مالی GEF از دو طریق ذیل صورت می گیرد:

1)كشورهای در حال توسعه كه معاهده مربوطه را تصویب نموده اند، می توانند پروژه هایی را در زمینه تنوع زیستی و یا تغییرات آب و هوایی ارائه نمایند

2) دیگر كشورها و به خصوص آن دسته از كشورهایی كه اقتصاد در حال گذار را تجربه می كنند در صورتی كه كشور مربوطه طرف معاهده بوده و شرایط دریافت وام از بانك جهانی و یا دریافت كمكهای فنی از UNDP را داشته باشد، حائز شرایط خواهند بود.

لازم به ذکر است که شورای تسهیلات محیط زیست جهانی در پروژه هایی كه منافع افزوده داشته و منافع ملی را به منافع جهانی تبدیل می نمایند، سرمایه گذاری می كند. به عنوان مثال اگرچه فن آوری انرژی خورشیدی و یا زغال سنگ / سوختهای گازوئیلی هر دو هدف توسعه ملی (تولید نیرو) را برآورده می نمایند، ولی فن آوری انرژی خورشیدی اقتصادی تر است. در صورت وجود دو حق انتخاب، یكی با هزینه كمتر و آلودگی بیشتر و دیگری با هزینه بیشتر و آلودگی كمتر، وامهای شورای تسهیلات محیط زیست جهانی به پروژه ای كه دوستدار محیط زیست است، تعلق می گیرد.