متعاقب تشکیل کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوا و به منظور اجرایی نمودن اهداف این کنوانسیون، پروتکل کیوتو در سال 1997 ارایه و پس از مدتی عملیاتی شد. پروتكل كیوتو جهت كاهش انتشار و تسهیل انجام تعهدات كشورهای توسعه یافته، مكانیسم های انعطاف پذیری تحت عنوان مكانیسم های مبتنی بر بازار در ماده 12 تنظیم نموده است. هر یك از اعضاء ضمیمه یک ( 39 کشور شامل کشورهای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، کشورهای اروپای شرقی و شوروی سابق) به طور مستقل یا مشترک توسط پروتكل كیوتو متعهد شده اند كه انتشار گازهای گلخانه ای را حذف و یا كاهش دهند.

   براساس پروتکل کیوتو، کشورهای عضو ضمیمه یک می بایست میزان انتشار شش گاز گلخانه ای را در محدوده سالهای 2012-2008 به  %2/5 زیر سطح انتشار سال 1990 كاهش دهند.

   اهداف اساسی پروتکل کیوتو عبارتند از:

 الف) ایجاد ساختار اجرایی مناسب برای حصول به اهداف کنوانسیون

  ب) تقویت تعهدات کشورهای ضمیمه یک کنوانسیون در کاهش انتشار

  ج) انتقال کمکهای فنی و مالی به کشورهای در حال توسعه و کشورهایی که به شدت متاثر از آثار تغییر اقلیم هستند

   بر اساس پروتكل كیوتو، اعضای متعهد می توانند با اجرای پروژهها در سایر كشورها، سیاستهای كاهش انتشار را از لحاظ اقتصادی توجیه پذیر نمایند. بدین منظور پروتكل كیوتو جهت ایجاد ساختار مبتنی بر بازار سه مكانیسم زیر را تعبیه نموده است.این مکانیسم ها عبارتند از:

  1) مکانیسم توسعه پاک (CDM) : پروژه هایی كه كشورهای توسعه یافته (عضو ضمیمه I) جهت تحقق تعهدات خود در كاهش انتشار و همچنین كمك به توسعه پایدار در كشورهای در حال توسعه اجرا می نمایند و به ازای کاهش انتشار CER  دریافت می نمایند.

  2) اجرای (همکاری) مشترک (JI): پروژه هایی هستند كه با توجه به تجارب تكنولوژیكی كشورها، بین کشورهای ضمیمه I  ایجاد می شود تا با همکاری یکدیگر در قالب پروژه های مختلف، هدفهای کمی کاهش انتشار گازهای گلخانه ای را در کشور خود تأمین کنند.

  3) تجارت بین المللی نشر ( ET): اگر یک كشور صنعتی تحت پروتكل كیوتو نتواند سهم تعهدات خود را در كاهش انتشار برآورده نماید می تواند از كشورهای صنعتی دیگر كه بیش از سهم تعهد خود كاهش انتشار داشته است مجوز انتشار را خریداری نماید.

   لازم به ذکر است که کشورهای جهان پس از بحث های طولانی در اجلاس دوربان (آقریقای جنوبی) به تمدید پروتکل کیوتو رای دادند. بدین ترتیب، دوره دوم تعهدات در قالب پروتکل کیوتو بلافاصله بعد از دوره اول از اول ژانویه2012شروع شد و پایان آن (2017 یا 2020) در اجلاس سال دیگر تصمیم گیری خواهد شد. همچنین کشورها متعهد شدند تا پایان سال 2015 رژیم حاکم تحت کنوانسیون را تدوین و مشخص نمایند و مقرر گردیده است که در دوره بعد از 2020، همه کشورها در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای تعهد داشته باشند.

   جمهوری اسلامی ایران از 18 ژانویه 1996 (1375) عضو کنوانسیون تغییر آب و هوا بوده و پروتکل کیوتو را در سال 2005 (1384) پذیرفته است. با معرفی مرجع صلاحیتدار ملی پروژه های مکانیزم توسعه پاک به دبیرخانه کنوانسیون در سال 2007 (1386)، ایران کلیه شرایط لازم برای ثبت آن دسته از پروژه هایی که منجر به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای می شوند را دارد. ثبت این پروژه ها، منابع مالی قابل ملاحظه ای برای كشور به ارمغان خواهد آورد.

   از زمان اجرایی شدن پروتکل کیوتو در نوامبر 2004 میلادی، تا کنون حدود 3200 پروژه در سراسر جهان ( در کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته) به ثبت رسیده است که این پروژه ها بیش از 600 میلیون تن کاهش انتشار گاز گلخانه ای را در برداشته اند. عمده این پروژه ها در کشورهایی نظیر چین و هند و برزیل و مکزیک و ... است که میزان انتشار گاز گلخانه ای قابل ملاحظه ای دارند و لذا پتانسیل کاهش انتشار (انجام پروژه کاهش انتشار) زیادی دارند.

   ایران رتبه پنجم در بین کشورهای در حال توسعه از نظر میزان انتشار گازهای گلخانه ای دارد و لذا پتانسیل بسیار بالایی برای انجام پروژه های مکانیزم توسعه پاک (CDM) در كشور وجود دارد كه البته متاسفانه تاکنون ایران سهم چندانی در این بازار چند صد میلیارد دلاری نداشته است بطوریکه بعنوان شصت و هفتمین کشور اولین پروژه خود را در دسامبر 2009 (آذر 1388) به ثبت رساند. امید است درآینده نزدیک شاهد افزایش تعداد پروژه‌های مکانیزم توسعه پاک و درآمد ملی از این محل باشیم.